9
Sau đám tang của Suraisne, lần đầu tiên gặp giáo sư Doutreval ở trường đại học, Vallorge liền bắt tay và hỏi thăm về những vấn đề ông đang nghiên cứu.
Jean Doutreval đang nghiên cứu một phương pháp để điều trị một số bệnh tâm thần mà cho đến nay gần như không chữa trị được. Đó là chứng tâm thần phân liệt. Vallorge rất chú ý đến những lời giải thích của ông. Doutreval rất hài lòng, mời Vallorge đến chứng kiến một cuộc thí nghiệm sắp tới của ông.
- Vậy cậu hãy đến gặp tôi tại dưỡng trí viện Saint-Clément. Cậu sẽ được chứng kiến vài điều hay ho.
Vallorge cảm ơn ông, hỏi thăm ông về Michel, về cô Fabienne và về cô Mariette nữa… Rồi hai người chia tay nhau, cùng hân hoan.
Ngày thứ Hai sau đó, lúc bốn giờ chiều, Vallorge lái xe ngang qua ngôi làng nhỏ, cách Angers mười lăm cây số về phía bắc và tiến vào cái sân rộng bao la của dưỡng trí viện do Doutreval làm giám đốc. Một xe cứu thương vừa dừng lại trước cửa văn phòng. Một anh chàng nhỏ thó nhưng mập mạp bước xuống. Vallorge nhận ra đó là Tillery nhờ cặp kính to tổ chảng của anh ta. Kế đó, “Người Mặt Thẹo” cũng xuống theo. Cả hai khiêng vào một người to lớn, thô lậu, mũi đỏ bầm và hai cổ tay bị cột lại bằng những sợi dây nhỏ. Người đó luôn luôn đưa hai nắm tay bị cột lên mặt và đấm thật mạnh vào mũi của mình.
Vallorge tiến đến gần.
- Chào các bạn! Chuyện gì thế?
- Một người điên, - Groix nói. - Người ta phải đem anh ta từ Seine-et-Marne đến đây trong tình trạng như thế này. Bạn thấy đó, biết bao khó nhọc!
Groix gỡ cái mũ phót xuống, dùng tay vuốt mớ tóc rối màu vàng và lấy khăn lau gương mặt cởi mở, vui tươi của mình. Vết thẹo trên gò má của anh ta thẳng và sâu…
- Vì sao anh ta cứ luôn tự đấm vào mũi mình?
- Không ai biết cả. Đó là ý nghĩ của riêng anh ta. Từ lúc còn trẻ, anh ta đã làm như thế rồi! Ngoài ra, anh ta tiểu tiện bất cứ lúc nào!
- Bạn phải trông thấy cảnh đó, ở nhà ga, - Tillery nói. - Và cả trong toa xe với hai bà già nữa. Vừa bước vào toa, anh ta liền vạch quần ra, và tiểu ngay! Riêng tôi, tôi tự bảo một cách lo âu:
Nếu anh chàng chỉ có tiểu thôi thì cũng chưa làm sao.- Tao không hề sợ, - “Người Mặt Thẹo” nói - tao đã cho anh ta uống bismuth ngay trước lúc đưa anh ta lên đường.
- Thuốc bismuth?
- Bốn gói. Anh ta sẽ không làm bậy đâu. Tao thề với mày rằng anh ta sẽ bị táo bón suốt một tuần lễ.
Tillery thở ra nhẹ nhõm:
- Thằng bò cái! Sao mày không cho tao biết! Suốt cả đoạn dường, tao cứ nơm nớp lo sợ!
- Và lúc đến Paris thì sao? - Vallorge hỏi.
- Hết sức thành công! Một ngàn người đứng vây quanh chúng tôi tại nhà ga. Chúng tôi đã dùng bữa trong quán nhỏ của một người bán rượu nho, giữa đám đông vây quanh. Tôi đã phải đưa cho anh ta một miếng bánh mì, anh ta cầm trong tay nhưng không tìm ra được cái miệng của mình, và lúc nào cùng nện lên mũi những cú đấm có thể giết chết một con bò. Tôi phải đút cho anh ta ăn, như chim mẹ đút mồi cho chim con vậy. Và cuối cùng, chúng tôi đã đem anh ta về đây. Đó mới là điều quan trọng. Này Groix, chúng ta đưa anh ta vào thôi. Hãy đi theo chúng tôi, anh bạn đáng thương.
Hai người dịu dàng kéo anh chàng mất trí đi theo họ. Vallorge bước vào văn phòng, lát sau Doutreval cũng bước vào.
Doutreval là một người cao lớn, nước da hơi sậm màu. Ông mặc bộ com-lê trắng nổi bật với chiếc cà vạt màu đỏ lựu. Chân trái đi hơi khập khiễng.
- Vallorge thật đúng giờ. Tốt lắm, mời các cậu đi theo tôi.
Họ bước ra khỏi văn phòng, đi dọc theo khuôn viên, băng qua các trại nữ để rút ngắn đoạn đường. Nhiều người đàn bà trong trại la hét chào đón họ. Trong các căn phòng dài có hai dãy giường, những người đàn bà mắc bệnh, đang nằm, ngồi trên giường, đôi khi đứng trên nệm, la hét, ca hát nghêu ngao và vung nắm tay về phía Vallorge, thốt ra những lời nhục mạ và hăm dọa. Một số khác, miệng mở to cười phá lên, kể với không khí những câu khôi hài, trong khi người bạn giường bên nằm yên, đôi mắt đăm đăm nhìn vào nơi xa xăm, biểu lộ vẻ cô đơn và xa lạ ghê gớm đối với tất cả, theo đuổi một giấc mơ vô tận và rời rạc. Tillery và Groix đi theo Doutreval qua một trong những căn phòng đó, dọc theo một hành lang có những cánh cửa gắn lưới sắt. Qua một trong các ô cửa đó, Vallorge hiếu kỳ, liếc nhìn. Hàng trăm người đàn bà điên, đôi mắt thất thần, vừa cười, vừa khóc, tay chân múa may như muốn kêu gọi những hồn ma… Khi nhìn thấy Vallorge, họ lao tới bên cái lỗ nhìn như những con thú dữ. Một bà già, mái tóc hoa râm lòa xòa và rối bù uốn cong như những con rắn, nắm lấy các song sắt và cắn vào đó. Gương mặt hơi tái xanh, Vallorge vội vã thụt lùi lại. Đúng lúc đó, Doutreval rút chìa khóa, mở cửa.
Bốn người cùng đi qua căn phòng. Trước những người điên trông đáng sợ nhất, Doutreval vẫn bình tĩnh tiến thẳng vào. Trông ông như một người chuyên trị những con thú dữ. Thỉnh thoảng, một người đầy vẻ nham hiểm tiến đến sau lưng ông. Doutreval quay phắt lại, nhìn thẳng vào mặt người đó, khiến bà ta lúng túng dừng lại.
- Đồ tồi! Đồ tồi! - Một bà già đứng từ đằng xa la lên về phía Vallorge.
- Tôi không hề mắc bệnh điên! Tôi sẽ kiện các ông. Người ta sẽ phải cho tôi về, - một người đàn bà mặt đỏ gay và đôi mắt thất thần thét vào mặt Doutreval. Ông gạt bà ta ra bằng một cử chỉ cương quyết và bình thản.
Sau lưng bốn vị bác sĩ, một người đàn bà trẻ, tóc vàng, vẻ mặt dịu dàng, đi theo Vallorge, thấp giọng cầu khẩn trong những tiếng khóc âm thầm:
- Thưa ông bác sĩ… Thưa ông bác sĩ…
Phải đẩy cô ta ra một cách thô bạo, bốn người mới ra được khỏi gian phòng. Khi ra đến bên ngoài, Vallorge mới thở phào nhẹ nhõm.
- Các ông hẳn phải quen với cách đối xử với họ! - Anh ta nói.
Doutreval mỉm cười.
- Ối dào! Chỉ có một sự nguy hiểm duy nhất, đó là sự xao lãng nhiệm vụ của những người bảo vệ.
- Điều này đã xảy ra chưa?
- Bạn nhìn Groix thì biết.
Groix mỉm cười, chỉ cho mọi người thấy vết thẹo đỏ trên gò má của mình.
- Một người điên dùng cái bình để đánh tôi, - Doutreval giải thích. - Nhưng Groix đã chen vào chặn lại, và cậu ấy đã lãnh đủ.
- Vì vậy, bây giờ tôi mất hết tám mươi phần trăm vẻ hấp dẫn đối với phụ nữ, - Groix tiếp lời. - Sau ngày đó, tôi không chụp hình nghiêng nữa.
- Để cất giấu một thứ vũ khí, - Doutreval nói tiếp, mỉm cười thân mật vỗ nhẹ lên vai của “Người Mặt Thẹo”, - một người điên sẽ có tất cả những mánh khóe thông minh mà các cậu không ngờ được. Năm ngoái có một người điên cứ đi lượm những hòn sỏi nhỏ trong sân, suốt sáu tháng liền. Các bảo vệ vẫn để mặc cho anh ta làm, vì thấy điều này không có gì nguy hiểm… Nhưng bạn thân mến, anh ta đã dồn sỏi vào một chiếc vớ cũ, biến nó thành cái dùi cui dành riêng cho tôi. Cậu có nhớ chuyện đó không, Groix?
- Thưa giáo sư, tôi nhớ đó là chiếc vớ đen quái gở. Các nhà kinh tế học đã nói rất có lý: Sự dành dụm quá lố sẽ là một mối nguy hiểm cho xã hội!
- Ngoài ra, mỗi năm ở nước ta, có hai hay ba người điên bị chính những bạn đồng bệnh với họ sát hại. Ôi chao! Rốt cuộc ai cũng phải chết vì một điều gì đó! Cậu đã đem người điên của mình đến rồi hả, Groix?
- Vừa mới đây thôi.
- Anh ta mắc chứng ngu độn và không còn kiểm soát được sự bài tiết, - Tillery nói.
- Chúng ta sẽ khám nghiệm… Điều này sẽ đem đến cho cậu những ý kiến có lợi đấy, Vallorge.
Những người điên như anh ta được ở chung trong gian phòng rộng lớn có nhiều giường, tại một khu riêng biệt. Hai người bảo vệ đã mặc cho người bệnh bộ quần áo bằng vải thô mà Tillery và Groix vừa đem đến. Ngồi trên giường một cách thản nhiên, thỉnh thoảng anh ta đưa hai tay bị trói đấm vào mặt mình. Doutreval dừng lại trước mặt anh ta và nhìn anh ta trong một lúc.
- Cha anh ta nghiện rượu nặng, - Tillery nói. - Chi tiết này đã được ghi vào thẻ.
- Tốt!
Xa hớn chút nữa, một người da đen lực lưỡng, hoàn toàn trần truồng, đứng trên giường, phô bày một cố thể rất đẹp, đẹp như một pho tượng đồng được đánh bóng, với những bắp thịt ở ngực và bụng nổi bật. Anh ta nhìn xung quanh bằng ánh mắt đờ đẫn, trong khi một nam y tá lắc mạnh vai anh ta và kéo chiếc chăn xuống cuối giường. Trên tấm ga trải giường, một đống phân hãy còn tỏa hơi nóng.
- Anh ta bị bệnh giang mai, - Groix nói.
- Anh ta có một cơ thể rất đẹp! - Doutreval nhận xét. - Thật đáng tiếc, phải không?
- Không có cách gì chữa trị được sao? - Vallorge hỏi.
- Không thể làm gì được nữa. Anh ta sẽ đi đến tình trạng hoàn toàn không thể kiểm soát được sự bài tiết của mình. Các cậu trông thấy rồi đó, anh ta đã đi đại tiện mà không hay biết. Chúng ta còn nhớ rằng những thiên tài như Maupassant 1, Nietzsche 2 cũng đã chịu số phận của những người mất trí như thế. Phải, nhất là Nietzsche. Các cậu có đọc lá thư cuối cùng ông ta gửi cho bà mẹ không? “Mẹ ơi, mẹ ơi, con đã trở thành một kẻ mất trí!” Một thiên tài tự chứng kiến cảnh suy sụp của mình. Câu nói thê thảm của một người tự biết mình đã bị điên.
1. Guy de Maupassant: Là một nhà văn nổi tiếng người Pháp.
2. Friedrich Nietzsche: Là một nhà triết học người Phổ.- Người này từ đâu đến? - Vallorge chỉ vào người da den, hỏi.
- Chúng tôi cũng không biết. Chắc là hoàn cảnh đáng thương của anh ta do chiến tranh gây ra. Tuy nhiên, vẫn có một người lo cho anh ta. Một người đàn bà. Phải, một người đàn bà yêu thương anh ta. Bà ấy thỉnh thoảng viết thư đến đây, hỏi thăm tin tức về anh ta. Lạ lùng thật…
Kẻ mất trí đưa đôi mắt to và đen nhìn Vallorge, như thể anh ta vẫn hiểu được. Ở các giường khác, những người điên nhìn các bác sĩ đi qua với vẻ bất động, đờ đẫn. Trong một góc, một người điên rên rỉ, kêu lên thảm thương:
- Mẹ ơi… Mẹ ơi…
Anh ta chỉ còn biết có bấy nhiêu thôi. Anh ta chỉ còn lại cái kỷ niệm đó của thời thơ ấu, anh ta chỉ còn nhớ đến một người đã từng thương yêu và chăm sóc mình, và anh ta tiếp tục gọi người đó. Một anh chàng điên khác, ngồi gần cái bàn, nhúng bàn tay vào trong một chậu nhỏ đựng nước sôi. Vallorge nhìn vết lở loét và cố nén một cái rùng mình. Vết lở loét đã làm hư hết da thịt, thấy rõ cả xương bàn tay. Với một vẻ thanh thản, xa vắng và thản nhiên, người điên nhúng bàn tay vào chậu như thể sự đau đớn không phải là của anh ta. Xa hơn nữa, một cái khung tạo thành bởi những tấm ván xung quanh một cái giường trông giống như một cái chuồng. Bên trong chuồng, sống lay lắt giữa nước tiểu và phân hôi thối là một con quái vật trần truồng, với cái bụng to tướng, tay chân ốm yếu cong queo bởi vô số chỗ bị gãy. Hai bàn chân bị tật của anh ta xỏ trong một đôi vó. Anh ta múa may loạn xạ, kêu lên những tiếng quái đản như tiếng kêu của một con dê. Cái đầu nhỏ xíu, không có trán, cũng không có cả sọ. Nó kết thúc ở ngay chỗ lông mày. Hai con mắt cách nhau một khoảng rất xa, và chúng cũng chưa được cấu tạo một cách hoàn chỉnh, chỉ là hai cái hố màu xanh nhạt và không có con người. Mùi nước tiểu nồng nặc bay ra từ cái chuồng đó.
Một con ruồi đậu lên mắt mà anh ta vẫn im lìm, hai hàng lông mi bất động.
- Đó là Paul Merchant, bị bệnh giang mai và bệnh nghiện rượu di truyền. - Tillery nói.
- Thật buồn cười, một con người như thế cũng có một cái tên… - Vallorge nói.
Doutreval kêu một y tá đến để thay chăn ga cho anh ta.
- Người ta không thể thay nệm cho anh ta quá nhiều lần, - Doutreval giải thích với Vallorge - vì xương của anh ta bở như củi mục. Thỉnh thoảng lại phát hiện ra anh ta có một cái chân hay một cái tay bị gãy và gập lại thành góc vuông. Chúng tôi cố gắng chữa trị cho anh ta. Anh ta chẳng cảm thấy gì cả… Anh ta chỉ chú trọng đến một điều: Thủ dâm, và anh ta không ngừng thủ dâm… Dù sao anh ta cũng tìm ra việc để làm. Có lẽ do một sự tình cờ… Các cậu hãy theo tôi đi ra lối này. Đây là phòng điều dưỡng.
Họ bước vào một căn trại đàng hoàng hơn, sạch sẽ hơn. Regnoult, một thanh niên đẹp trai với mái tóc màu hung uốn cong thành từng lọn, vầng trán rộng và đôi mắt thông minh, chạy ra cửa đón họ.
- Sẵn sàng chưa?
- Sẵn sàng rồi, - Regnoult đáp.
Doutreval bước vào một văn phòng nhỏ, lấy một cuốn sổ và cây bút chì.
- Cuộc thí nghiệm có nhiều điều kỳ lạ, - ông nói với Vallorge. - Hẳn cậu biết những công việc nghiên cứu đầu tiên của tôi về vấn đề này. Từ nhiều năm nay, tiếp bước các nhà bác học như Méduna, Sakel, Nyiro, tôi nghiên cứu một số trường hợp bệnh điên được gọi chung dưới cái tên là tâm thần phân liệt. Chứng này hoàn toàn trái ngược với chứng động kinh. Do đó, tôi có ý nghĩ gây ra ở những người điên đó một cơn động kinh nhân tạo để đem lý trí trở lại với họ. Và cũng vì thế, phương pháp của chúng tôi được gọi là “phương pháp trị liệu bệnh điên bằng cách gây ra một cơn động kinh.”
- Làm sao gây ra được cơn động kinh đó?
- Các phương tiện không thiếu gì, - Doutreval nói.
Ông dừng lại một giây để lấy chiếc áo blouse trắng khoác lên người. Và đưa chiếc áo thứ hai cho Vallorge.
- Một số người đã tiêm cho bệnh nhân một dung dịch long não. Riêng tôi, tôi đã nhanh chóng sử dụng những chất mạnh hơn. Hiện nay, tôi dùng một chất xuất xứ từ methylene, đây là một chất khá phức tạp được chế tạo theo công thức tổng hợp của một nhà hóa học người Đức. Tôi đã thử chất này trên thỏ, chó, mèo và tôi đã gây ra những cơn động kinh nhân tạo tuyệt diệu…
Ông tìm tập phiếu ghi chú, cho Vallorge xem hình chụp những con mèo đang bị co giật một cách ghê gớm.
- Cậu hãy xem đi. Sau cùng tôi đã dám đem áp dụng cho con người. Tôi đã thực hiện cuộc thí nghiệm thứ bốn trăm năm mươi đối với con người.
- Kết quả ra sao?
- Tốt đẹp một cách kỳ lạ. Cậu sẽ được xem các bản thống kê. Có hai trăm lẻ bảy người, bệnh tình thuyên giảm một cách khả quan. Nói chung, tôi đã đạt được bốn mươi lăm phần trăm của sự thành công.
- Thật tuyệt vời! Và ông thật sự gây ra được một cơn động kinh theo ý muốn?
- Cậu sẽ được chứng kiến. Mời cậu đi theo tôi.
Vallorge đi theo Doutreval đến một gian phòng khá rộng, chỉ có một chiếc giường ở giữa phòng, và trong góc phòng có một cái bàn chất đầy chai lọ. Nơi đó, Regnoult, Tillery, Groix và một nam y tá đang chờ đợi. Một người đàn ông trần truồng, ốm tong teo nằm trên giường. Anh ta lặng lẽ nhìn Vallorge và Doutreval bước vào. Các xương sườn không còn một chút thịt, trồi lên hạ xuống theo nhịp thở, và bụng cũng tạo thành những hố lõm sâu. Anh ta khoảng bốn mươi tuổi. Bộ râu nhiều ngày không cạo, mọc tràn lan trên đôi má. Đôi mắt anh ta trông có vẻ rất lo âu.
- Sẵn sàng chưa? - Doutreval hỏi.
- Sẵn sàng! - Regnoult đáp.
Doutreval tiến đến cái bàn nhỏ, lấy một ống tiêm ngâm trong nước sôi, mở nút một cái lọ, đút ống tiêm vào và kéo pít-tông cho thuốc vào đầy. Ông đến bên cạnh giường. Xung quanh ông, các phụ tá trong tư thế sẵn sàng.
- Tiêm dưới da, phải không? - Vallorge hỏi.
- Không. Tiêm vào ven. Nếu tiêm dưới da thì cần phải có một dung lượng thuốc gấp ba lần. Này Regnoult, cậu đã bôi chất hóa học lên người bệnh nhân chưa?
- Như thường lệ.
- Bôi chất gì? - Vallorge hỏi.
- Một hỗn hợp cồn, i-ốt và dầu thầu dầu, được bôi lên khắp cơ thể bệnh nhân. Rồi rắc tinh bột lên.
- Để làm gì?
- Để làm cho ta thấy rõ bất cứ vết mồ hôi nhỏ nào. Khi có một giọt mồ hôi xuất hiện trên da bệnh nhân, thì tại đó liền có ngay một màu tím sẫm. Một phản ứng hóa học bình thường.
- Một phương pháp hay, - Vallorge nói.
- Phải. Chính Groix đã nghĩ ra phương pháp đó.
Doutreval nắm lấy cánh tay của người điên.
- Xem nào!
- Thưa giáo sư, ở chỗ này, - Regnoult chỉ. - Tôi đã đánh dấu ở đó một đường gân thật rõ.
Anh cột nhẹ cánh tay của người điên khiến đường gân nổi bật lên, Doutreval nắm lấy đường gân giữa ngón cái và ngón trở, đâm nghiêng cây kim, ấn nhẹ pít-tông. Nghiêng mình về phía giường, sáu tà áo blouse trắng quan sát và chờ đợi. Vài giây đồng hồ trôi qua. Bỗng nhiên, giọng nói khàn khàn của bệnh nhân vang lên:
- Nghe như mùi dầu hắc…
Anh ta thở ra hai hay ba lần. Một vẻ khó chịu, lo sợ xuất hiện trên nét mặt, mi mắt của anh ta chuyển động lia lịa… Một cái nhăn nhó làm gương mặt co rúm lại. Và thình lình vang lên một tiếng hét:
- Ối! Đau quá! Đau quá!
Gương mặt anh ta co thắt lại. Đôi mắt trợn qua trợn lại một cách thảm hại. Toàn bộ cơ thể bị nhấc lên làm thành một vòng cung, chỉ có sọ và hai gót chân là chạm vào giường. Rồi một sự co thắt khủng khiếp khác ngược chiều với sự co thắt trước, kéo bệnh nhân xuống nệm, tay chân gập cả lại, cằm ghì chặt vào ngực, mạnh đến độ hai hàm răng của anh ta va vào nhau nghe rất rõ. Vallorge thụt lùi lại, hơi tái mặt.
- Hãy ghi chú lại vấn đề này, - Doutreval nói với Regnoult.
Và chính ông cũng viết vội vài dòng vào cuốn sổ, đôi mắt vẫn luôn theo dõi. Người điên hét lên, nước dãi tuôn ra và lưỡi liên tục lè ra thụt vào đều đều. Từ hai lỗ mũi chảy ra một chất nước đặc và đôi mắt lồi ra. Thình lình, người điên ngậm miệng lại rồi há ra, mạnh đến độ làm cho xương quai hàm bị sái, cú thế há hốc treo trên ngực. Người bệnh chậm chạp giơ hai cánh tay và hai bàn chân lên. Các cơ bắp lúc này chỉ còn là những quả bóng; các đường gân giống như những sợi dây chực nảy lên dưới da. Các ngón chân và hai bàn tay cùng mở ra và co giật. Cả người anh ta rung lên bần bật. Vallorge lo lắng nhìn bắp tay của người đàn ông, một thớ thịt co thắt đến mức đứt ra. Bỗng vang lên một tiếng rắc khô khan như tiếng của một khúc cây bị gãy. Và chân trái ở khoảng giữa đùi gấp lại thành góc vuông. Những bắp đùi quá căng đã làm cho xương đùi bị gãy. Và xương cánh tay của bệnh nhân cũng gãy, cùng một tiếng rắc như khúc cây gãy ban nãy.
- Xong rồi… - Doutreval nói, trong khi Vallorge thụt lùi lại.
Cơn co thắt giảm dần. Những mảng lớn màu tím xuất hiện đây đó trên cơ thể người điên, dưới hai cánh tay, ở hai bên bẹn, trên trán, dưới chân.
- Đó là mồ hôi, - Doutreval nhận xét. - Cậu thấy đó, việc bôi chất hóa học lên cơ thể bệnh nhân giúp chúng ta phát giác liền ngay lúc anh ta đổ mồ hôi…
Nước tiểu và phân cùng tuôn ra, và đột nhiên, một luồng tinh dịch vọt ra mà không có dấu hiệu báo trước.
Doutreval nói với giọng bình thản:
- Regnoult, cậu hãy ghi chú điều này! Kìa, anh ta đang khóc. Cuộc thí nghiệm chấm dứt.
Gương mặt kẻ khốn khổ giàn giụa nước mắt, anh ta nằm bẹp gí trên đống phân, nước tiểu, mồ hôi và nước dãi của mình. Cánh tay bị gãy đặt trên vùng ngực nổi đầy những mảng tím. Cái đùi bị gãy duỗi dài một bên, trông kỳ lạ như một con rối bị đứt dây. Những cơn rung giật từ sâu bên trong vẫn còn khuấy động mảng da thịt này. Cái hàm trật khớp làm miệng anh ta há hốc, lưỡi thè ra tím bầm và đẫm máu. Đôi mắt liếc qua liếc lại một cách chậm chạp, đều đều từ phải sang trái, rồi từ trái sang phải.
- Anh ta bị rơi vào tình trạng hôn mê, - Groix giải thích.
- Nếu anh ta không còn thở nữa, hãy làm hô hấp nhân tạo, - Doutreval ra lệnh cho Tillery. - Hãy chuẩn bị chất Lobeline.
Tillery chạy đến chiếc bàn nhỏ, chuẩn bị một cái gì đó. Nhưng bệnh nhân đã dần dần tỉnh lại. Anh ta bắt đầu thở thật sâu, hai hay ba lần nhìn xung quanh bằng ánh nhìn sợ sệt, và thốt lên tiếng kêu kinh hãi, cố gắng ngồi dậy, định chạy trốn. Groix giữ lấy hai vai anh ta. Ngồi giữa đống phân với những cái nấc cụt nặng nề, người điên bắt đầu nôn ói. Tuy nhiên, Doutreval cố gắng tạo ra những phản xạ nơi cơ thể bệnh nhân: thọc lét gan bàn chân, gõ lên đầu gối của anh ta, và ghi chú.
- Thế nào? - Doutreval hỏi Vallorge khi đưa anh ta ra xe hơi. - Cậu thấy sao về cuộc thí nghiệm này?
- Thật đáng sợ, - Vallorge vừa nói vừa đưa chiếc khăn tay bằng vải phin lau gương mặt đẹp hôm nay hơi tái xanh của mình.
- Phải… Nhưng ở đây chúng tôi bắt đầu quen với những cuộc thí nghiệm như thế.
- Còn bệnh nhân? Anh ta có nhớ được gì không?
- Họ rất sợ hãi. Hầu như chúng tôi không thể thuyết phục anh ta tiếp tục chữa trị, nếu ngay từ cuộc thí nghiệm đầu tiên, bệnh trạng của anh ta không được cải thiện một cách rõ rệt.
- Đó là một điều bất tiện…
- Dĩ nhiên. Nhưng tôi đã nói với cậu rồi, sự cải thiện đã lên tới bốn mươi lăm phần trăm.
- Còn vấn đề gãy xương?
- Dĩ nhiên, đó là điều đáng buồn. Nhưng theo ý tôi, chữa lành một người điên với giá một cái chân hay một cánh tay bị gãy, vẫn còn lãi chán.
- Đúng! - Vallorge nhận định. - Một cái xương dài bị gãy hay quai hàm bị sai khớp chẳng có gì quá nghiêm trọng!
- Hơn nữa, tỉ lệ gãy xương chỉ chiếm ba phần trăm các cuộc thí nghiệm. Tuy thế, có lần đã xảy ra một vụ cổ xương đùi bị gãy đến hai lần. Đúng là trở ngại. Tôi đã nghĩ đến việc gây hôn mê bằng chất insuline trước lúc cơn động kinh xảy ra. Tôi hy vọng rằng trên một cơ thể bị chìm trong tình trạng hôn mê, tác dụng của chất thuốc gây ra chứng động kinh sẽ kém dữ dội hơn. Cho đến nay, tôi vẫn chưa thành công. Nhưng tôi đang tiếp tục nghiên cứu… Dẫu sao, ngay từ bây giờ, tôi nghĩ rằng những kết quả đạt được rất đáng khích lệ, phải không?
Doutreval đưa Vallorge băng qua dưỡng trí viện đến tận xe hơi. Dọc đường, họ gặp đó đây một người điên đang đi lang thang, miệng nói lảm nhảm hoặc đang cuốc đất và làm vườn cho ban quản trị. Nhiều người chào Doutreval và mỉm cười với ông. Ông bắt chuyện với một anh chàng nhỏ thó, có gương mặt vui vẻ.
- Này, Vallorge, đây là Nénesse, anh chàng mang chứng hoang tưởng. Thế nào, Nénesse? Các giọng nói của anh bây giờ thế nào?
Người đàn ông giơ một ngón tay lên:
- Chúng vẫn nói luôn luôn.
- Còn con rắn của anh?
Nénesse chỉ vào bụng mình:
- Nó vẫn ở trong đó. Lại thêm những con nhện nữa, chúng băng qua tôi, từ tai bên này qua tai bên kia…
- A!
- Phải. Nhưng bây giờ tôi nuốt chúng vào bụng. Như thế tốt hơn.
- Tốt hơn nhiều! - Doutreval nói.