NHỮNG KẺ KHÔNG NHÀ TRÔI GIẠT
Người ta thường cầu nguyện và mơ ước để được có thêm điều này hay điều khác, nhưng ít ai cầu nguyện để đừng mất đi những gì mình đang có.
Chiều thứ năm tuần rồi lễ Thanksgiving, theo thông lệ hằng năm từ khi định cư tại Mỹ, nhiều gia đình đã có một bữa cơm đơn giản, thân mật, sum họp cùng các con cháu. Ý nghĩa bữa cơm chiều Tạ ơn là cám ơn Trời Phật đã cho chúng ta có được ngày hôm nay. Từ khi tới đây, nhiều gia đình đã có thêm dâu rể và các cháu nội ngoại, tiền của, nhà đất, tự do và nhân phẩm. Gia đình nào mất mát cũng nhiều, nhưng những điều có thêm được cũng không ít. Người ta thường cầu nguyện và mơ ước để được có thêm điều này hay điều khác, nhưng ít ai cầu nguyện để đừng mất đi những gì mình đang có.
Trong chiến tranh, tù đày, chia cắt, những gia đình Việt Nam chúng ta, không ít thì nhiều đã mất mát, chia cắt, khốn khổ. Nhưng rồi ra, nhìn quanh chúng ta thấy những mất mát, khổ đau của bạn bè, họ hàng, đồng bào ruột thịt còn thảm thiết hơn nhiều, tôi đã nghĩ phải chăng đây là sự đóng góp, chia xẻ của mọi gia đình đối với tai họa của quốc gia và nỗi thống hận của quê hương ngày đó, vì vậy lòng chúng ta cũng thấy nguôi ngoai.
Ở Mỹ, nhiều buổi tối lái xe trên những xa lộ không đèn, đi qua những khu nhà nằm ẩn trong bóng tối của cây cối, tôi tự nghĩ, nếu thực sự đêm nay tôi không có một chỗ để về thì có thể tôi sẽ điên mất. Hoặc như là vào mùa Đông, vào dịp những ngày lễ lớn cuối năm, tưởng tượng một người trở về nơi mình ở trong một gian phòng hiu quạnh, lẻ loi, không một bóng người, nỗi cô đơn sẽ dày vò tâm hồn họ như thế nào.
Theo nguồn tin báo chí mấy ngày hôm nay, có một người mẹ Việt Nam sang Mỹ tìm một đứa con đau ốm và lang thang không nhà. Trước ngày lễ Tạ ơn trên đất Mỹ, người mẹ ấy đã tìm lại được đứa con đã hai mươi năm biền biệt không tin tức. Đây chính là ngày vui nhất của người mẹ đi tìm con, cũng là niềm vui của cộng đồng người Việt trên đất Mỹ, được như vậy cũng là nhờ lòng tử tế, giúp đỡ của tất cả mọi người quan tâm và biết nghĩ đến người khác.
Ngày lễ Tạ ơn, chúng ta nghĩ đến ai, những người chúng ta đã mang ơn để nói một lời cảm tạ. Nghệ sĩ Nam Lộc vừa lên tiếng trong một bức thư ngắn kêu gọi cộng đồng hãy trao lời tạ ơn này đến với anh em thương phế binh đang chịu nhiều nỗi thiệt thòi ở quê nhà. Văn chương, âm nhạc đã nói đến “ơn Cha, ơn Mẹ, ơn Em…” nhiều rồi, nhưng ngoài những người thân thuộc, trong đời chúng ta mang ơn rất nhiều người mà chúng ta chưa hề biết mặt. Tôi muốn nói đến những người lính vô danh xả thân ngoài trận tuyến hay nơi chốn tù đày trong những ngày đất nước hấp hối để cho những người khác có thể vun quén, thu xếp hành trang ra đi tìm sinh lộ.
Và cuối cùng đây là nước Mỹ. Chúng ta đã từng quyên góp rất nhiều cho đồng bào chúng ta ở những vùng đất nghèo nàn của đất nước, lo những người cùi, những người mù, những đứa trẻ thơ tật nguyền mà chúng ta biết bao nhiêu cũng không đủ, nhưng nghĩ đến những người Mỹ co ro không nhà giữa buổi chiều giá lạnh hôm nay, lòng chúng ta không thấy vui. Ở góc đường nào đó, nơi chỗ đèn xanh đỏ lưu thông, một người Mỹ râu tóc dài, mang tấm bảng ghi những dòng chữ “hungry, Vietnam veteran, homeless”. Cũng như những thương binh ở quê nhà, những người này bị bỏ quên trên dòng đời xuôi ngược, bon chen, không ai buồn nhìn lại.
Vào giờ này, chỉ ngay tại Quận Cam thôi, đang có bao nhiêu người không nhà, ngủ vờ vật trong những góc phố hay trên hiên những ngôi nhà không chủ. Trong bệnh viện không thiếu người đau ốm, trong nhà tù còn nhiều người đang trả giá cho những phút lỡ lầm.
Con số người “không nhà” trên nước Mỹ, mảnh đất giàu sang này của thế giới là một con số lớn, nếu chúng ta biết rằng chỉ ngay trong quận hạt Los Angeles thôi, đã có tới 88,000 người không nhà. Chúng ta cũng đừng khinh thị cho đây là lớp người thất học, ngu dốt khi chúng ta biết rằng 48% số người này đã qua trung học và tới 32% có bằng cử nhân hoặc cao hơn. Điều đau đớn và mỉa mai nhất, là những người đã xả thân, hy sinh một quãng đời để phục vụ cho đất nước Hoa Kỳ, là những cựu quân nhân chiếm gần 20% những người ngủ bờ ngủ bụi. May mắn là tỷ lệ những người Á Châu, Thái Bình Dương chỉ chiếm số 2%, hy vọng rằng người Việt định cư tại Hoa Kỳ chỉ chiếm 1/10 tức là 0,20% cũng là điều an ủi, phải chăng chúng ta nhờ cần cù, đùm bọc nhưng chúng ta cũng đừng bao giờ quên rằng chính yếu là nhờ chính sách nhập cư cho những người tỵ nạn, từ tỵ nạn mới có những lớp người di dân. Chúng ta đều nằm trong trong lớp người may mắn ấy.
Vị Nữ Thần Tự Do giơ cao ngọn đuốc bên cửa biển của miền đông nước Mỹ, đã cất lời gọi: “hãy gởi đến đây những kẻ không nhà mà bão biển cuồng phong trôi giạt” (1) Tôi, một người từ một đất nước xa xôi, không họ hàng, nợ nần gì với nước Mỹ trôi giạt đến đây đang có cuộc sống no đủ, ấm áp hơn hẳn hàng chục triệu người Mỹ sinh ra và lớn lên tại đây, đang lâm cảnh nghèo nàn, túng quẫn như kẻ không nhà còn ôm tấm bảng kêu gọi lòng từ tâm của khách qua đường chiều nay.
Tôi là kẻ mang ơn mà không sao trải hết được tấm lòng biết ơn đối với nước Mỹ.
(Thanksgiving 2006)
(1) “Give me your tired, your poor,
Your huddled masses yearning to breathe free,
The wretched refuse of your teeming shore,
Send these, the homeless, tempest-tost to me,
I lift my lamp beside the golden door!”
(Thơ của Emma Lazarus khắc trên bệ tượng Nữ Thần Tự Do ở New York)