Qua nhà Thúy Hà, tôi nhìn vào chợt trông thấy nàng mặc bộ quần áo thường màu hoa vàng nhạt ngồi bên chiếc bàn nhỏ cạnh cửa sổ và tôi cũng trông thấy các thứ hàng bày bán bên trong cửa hiệu, cửa hiệu đang có khách mua, tôi chỉ trông thấy nàng, còn nàng không nhìn ra đường nên đã không thấy bóng dáng tôi.
Phố Độc Lập là con phố sạch sẽ, đẹp, có trồng nhiều cây hai bên đường, vừa có vỉa hè lát gạch. Khu nhà thờ Chánh tòa rất rộng, trước sân đông người đang đứng chờ dự lễ. Thường lệ, khi dứt buổi lễ cầu nguyện, chuông nhà thờ đánh lên vang vọng một hồi kéo dài rất lâu. Qua khỏi khu nhà thờ, không khí trên phố chính bắt đầu đông vui. Đầu ngã tư đường Hùng Vương có tiệm sách lớn Lam Sơn đôi diện với chợ Hàn. Sau lưng chợ là con sông rộng, đây là con sông tiếp ra biển Thanh Bình, nhưng Cảng chính của thành phố đi ngược lên phía trên, nó nằm sát khu công viên đôi diện với trường trung học Sao Mai. Trên đường, một đôi lúc tôi nghĩ ngợi về cuộc đời, về tuổi trẻ của mình hôm nay còn đây, ngày mai, ngày sau sẽ ra sao khi cuộc chiến ở miền Nam đang có dấu hiệu bùng nổ, đe dọa. Thành phố Đà Nẵng thật bình yên. Trong lúc này, ngoài Huế không khí đấu tranh Phật Giáo vẫn còn căng thẳng, và đẫm máu. Mùa hè đã trôi qua, nhưng lửa vẫn chưa dập tắt. Nơi thành phố Huế xa cách đây, cảnh vật cũng như con người đang cùng chịu đựng nỗi tang tóc, đau buồn.
Tôi đạp xe chậm rãi qua những phố chính buôn bán. Những con đường tuy ngắn, nhưng trên mỗi dãy phố các cửa hiệu hay nhà ỏ nằm sát liền nhau, hầu hết là của người Hoa. Ngày chủ nhật thật vui, buổi chiều nhộn nhịp, đông người đi mua sắm. Tôi cứ nhởn nha một mình lướt xe qua cảnh sinh hoạt phố xá, đôi lúc, tôi chú ý tìm trên dòng người đi bộ hai bên vỉa hè mong sẽ gặp người quen.
Chiều nay, tôi đạp xe dạo phố chơi cho đỡ buồn chứ không hề có hẹn hò, hoặc mong chờ ai cả. Một mình, nhưng tôi không cảm thấy cô đơn. Tiếng động xe cộ, người qua lại, tiếng nhạc cất lên từ những quán cà phê, quán giải khát, và cảnh tấp nập trên phố làm tôi cảm thấy vui, rồi cứ đi hết đường này lại rẽ qua đường khác.
Một giờ sau trở về lại phố Độc Lập, tôi dựng xe bên vỉa hè và ghé vào hiệu sách Lam Sơn. Có lẽ, đây là nhà sách lớn nhất thành phố, cửa mở rộng, ngoài mái hiên là quầy trưng bày các loại báo tạp chí, tuần báo và một có một cái bàn nhỏ dành riêng cho nhật báo. Khung cảnh thân tình, ấm cúng. Bên trong, dọc theo các hàng kệ đông người đứng xem sách và chỗ quầy tính tiền cô thu ngân làm việc không ngừng tay vì khách khá đông.
Tôi đi sâu vào trong mắt lướt qua nhanh, rồi dừng ở nơi hàng kệ trưng bày sách truyện, đặc biệt có nguyên một dãy tiểu thuyết của Tự lực văn đoàn mang tên nhà xuất bản Phượng Giàng. Bên dưới, là truyện dịch nước ngoài. Tôi cúi mắt nhìn, vừa chú ý đến những tên truyện và các tác giả. Cuốn Giã Từ Vũ Khí là một cuốn truyện hay, tôi muốn mua nhưng giá tiền cao quá. Cũng có một số sách nguyên tác bằng tiếng Anh, tiếng Pháp được bày bán cùng với bản dịch. Và, đây là loại sách bỏ túi. Một cách cẩn thận, tôi lấy bản dịch ra xem, vừa mở ra trang đầu tôi được đọc một đoạn văn hay, gây cho tôi nhiều tưởng tượng. Mới đọc xong, tôi liền tìm qua bản tiếng Anh để mà xem cả đoạn văn từ trong nguyên tác. In the late summer of that year we lived in a house in a village that looked across the river and the plaine to the mountains. In the bed of the river there were pebbles and boulders, dry anh white in the sun, and the water was clear and swiftly moving anh blue in the channels. Troops went by the house and down the road and the dust they rised powdered the leaves of the trees. The trunks of the trees too were dusty anh the leaves fell early that year and we saw the troops marching along the road and the dust rising and leaves, stirred by the breese, falling and the soldiers marching and afterward theo road bare and white except for the leaves.
Cả đoạn văn vừa mới đọc làm cho tôi sung sướng, càng muốn đọc tiếp nhưng rồi ngừng vì cuốn sách dày và nếu giữ lâu trên tay sẽ làm hư sách. Có lẽ, mình nên mua vào một dịp thuận tiện nào đó. Bất giác, tôi ước gì mình làm quen với Thúy Hà, hai người mến nhau, và giờ đang đứng ở đây sẽ cùng vui, hạnh phúc với sự tìm chọn một cuốn sách hay để mà dành tặng nhau. Và, cô gái bạn tôi như hiểu ý, bóng dáng nàng bỗng hiện lên trang sách, rồi nàng bảo tôi rằng những ngày tới đây tôi sẽ quen nàng, cùng được trò chuyện với nàng. Lúc này, trí tưởng tượng cho tôi nhìn thấy rõ đôi mắt Thúy Hà đã in dấu vào cặp mắt tôi một nụ cười. Thật lặng yên, hai người đắm đuối nhìn nhau, mỗi một giây tôi càng thấy cái vẻ sáng của nhan sắc trên gương mặt nàng, từ vòng cổ trắng nõn, đôi mắt nhỏ bé tựa vì sao, mái tóc mượt mà, và tôi vẫn cứ nhìn đăm đăm rất lâu, còn nàng, bằng sự lặng im, bằng nụ cười trên cặp mắt là đủ hiểu hết sự mê say của người con trai yêu mình. Tình yêu là gì? Đó là một bài luận văn mà tôi muốn dành một lúc nào đó để viết về Thúy Hà.
Lần lượt có thêm người đi vào mua sách. Tôi bỏ lại cuốn sách truyện vừa xem trên kệ, định dời bước, bất chợt đứng lại chỗ cũ với một nỗi băn khoăn lạ lùng. Ở hàng kệ bên kia, có hai học sinh đứng bàn luận, trên tay anh bạn dáng người nhỏ nhắn đang cầm cuốn sách Tâm Lý Học. Và, bên hàng kệ đó là những hàng sách giáo khoa môn Triết. Một mùa hè mới qua thôi, tôi nghĩ rằng hai bạn kia là học cùng lớp với tôi, cùng thi Tú Tài phần một như tôi, nhưng họ đã đỗ, còn tôi biết bao nhiêu là cay đắng, ngậm ngùi.
Bên ngoài, trời còn nắng với buổi chiều xuống nhẹ nhàng, nhưng trong cái nhìn của tôi về hai người bạn kia đã khiến tôi nhớ đến một buổi chiều mưa ở Huế, buổi chiều ấy thật buồn.
Sự tiếc rẻ, giờ đã muộn. Tôi đứng đây, đưa mắt nhìn hai bạn kia mà nghĩ rằng họ sẽ có nhiều tương lai hơn mình. Lòng tôi tự nhiên mất vui hẳn. Lặng lẽ, tôi bước ra ngoài đến chỗ bờ đường có chiếc xe đạp của tôi dựng ở đó. Rời nhà sách, tôi cũng chưa muốn về nhà mà cứ theo con đường Độc Lập đi xuống khu phố dưới có mấy rạp hát chiếu bóng.
Qua rạp Nam Châu, tôi tạt vào đứng coi những tấm áp phích quảng cáo ba bộ phim Hồng Kông phỏng theo những cuốn tiểu thuyết của Quỳnh Dao. Tiếng nhạc cùng lời hát tiếng Hoa từ trong rạp vọng ra, nghe giai điệu có vẻ quen với một bản nhạc Việt mà tôi không nhớ được tên. Tôi đứng không lâu, rồi đạp xe đi, đến rạp Tân Tân tôi lại dừng xe nhìn biển quảng cáo thấy có phim hay nên vội vàng đem xe đi gởi rồi trở ra mua vé. Xuất phim trước sắp vãn, khán giả còn đứng chờ ngoài rạp. Tôi lại quầy bán thuốc lá mua mấy điếu lẻ, gói đậu phộng, sau đó vào quán giải khát uống nước mía.
Tới giờ vãn xuất hát đầu, chuông reo. Bên trong, khán giả rất đông đi ra, nhưng không có tiếng ồn ào. Nhiều người, vẻ mặt lặng yên như còn giữ lấy trong đầu những hình ảnh của cuốn phim. Khi tất cả ra hết, bên ngoài khán giả đang chờ lần lượt nối nhau vào. Trong rạp, đèn sáng trưng và nhạc đang mở lớn. Tôi ngồi hàng ghế giữa. Vừa hút xong điếu thuốc, tôi bóc gói đậu phộng ăn cho đỡ buồn miệng. Chỉ mười phút chờ, đèn trong rạp lại tắt, và bắt đầu phim thời sự Việt Nam với bài quốc ca, xong đến bài suy tôn Ngô Tổng Thống. Phim thời sự đang chiếu cảnh Tổng Thống Diệm tiếp phái đoàn Liên Hiệp Quốc vừa mới đến Sài Gòn, rồi tiếp theo là cảnh sinh hoạt ở Thủ Đô diễn ra ở chợ Bến Thành, ở những dãy phố chính trên đường Lê Lợi, và xướng ngôn viên mô tả rằng, hiện nay, ở Đô Thành cũng như khắp nơi của miền Nam mọi sinh hoạt đều bình thường, không hề có sự xáo trộn.
Phim Les jeunes loups bắt đầu chiếu. Tôi lặng im, mắt chú tâm theo dõi từng cảnh, từng đoạn của các diễn viên hiện trên màn ảnh. Tôi nhớ rất nhiều đôi mắt của cô gái, và tôi cũng nhận ra nỗi buồn trên gương mặt người con trai. Khi tiếng kèn trỗi dậy, tôi lặng người. Tuổi trẻ là tuổi còn lãng mạn, đầy thương yêu. Tuổi trẻ là mộng ước của tình yêu.
Cuốn phim dài hơn hai tiếng, khi đèn trong rạp sáng lên khán giả đứng dậy rời những hàng ghế đi ra tôi có cảm giác họ cũng như mình, ai cũng rã rời, tưởng như tiếng kèn não nuột dội xa những âm thanh buồn, chưa dứt.
Thành phố đã lên đèn, mới bắt đầu vào đêm nên trên đường còn đông vui, nhộn nhịp. Tôi đạp xe ra về, một mình, với bóng dáng của tuổi trẻ trong đêm. Đêm thơm như dòng sữa mẹ, tôi vừa nhớ ra được một câu hát tuyệt vời trong bản nhạc Dạ Lai Hương của Phạm Duy.
Tôi đạp xe về trên phố Độc Lập. Con phố vắng dần, nhưng bóng đêm sâu như mang cái vẻ huyền nhiệm của một mái tóc dài chập chờn trôi giữa vùng ánh sáng. Có tiếng nhạc nghe như gần, như xa. Đó là những khúc tình ca vọng từ trong quán cà phê Ly Ly. Bên ngoài quán trang trí những bông hoa lồng trong ánh đèn mờ nhạt. Tiếng hát nữ ca sĩ Thanh Thúy đang cất lên bản Ánh đèn màu. Rồi yên lặng, bóng dáng quán cà phê lùi xa, sau đó, bất chợt tôi trông thấy bóng một cô gái đang đứng dưới mái hiên nhà của một cửa hiệu có đèn néon chiếu sáng. Một lúc sau, tôi nhận ra đó là cửa hiệu nước hoa Xuân Dung. Và cô gái còn đứng đó chắc là Thúy Hà. Tôi đã không nhầm, nhận ra nàng, tôi đạp xe nhanh hơn một chút, rồi chậm lại khi tới gần lúc sắp ngang qua nhà. Vừa trông thấy nàng, tôi định gọi tên, nhưng kịp chặn lại ý tưởng đó vì hiểu hai người chưa quen thân. Nhưng, Thúy Hà đã nhìn thấy tôi, nàng cười tự nhiên vừa lên tiếng hỏi:
- Đi đâu đó?
Tôi cảm thấy nhẹ vui qua câu hỏi thân tình của nàng, liền xuống xe đạp dắt lên vỉa hè đi tới gần nàng. Nàng cười, tôi ngập ngừng hỏi:
- Nhà Thúy Hà ở đây?
- Sao biết tên tài vậy?
Lấy được tự tin, tôi nói:
- Buổi đầu gặp ở lớp, đã hỏi tên rồi?
- Đi chơi phố vui không?
- Cũng vui. Mới xem cuốn phim Les jeunes loups. Thúy Hà xem chưa?
- Chưa. Cũng định xem.
- Phim hay lắm. Về tới đây mà tưởng nghe tiếng kèn như vẫn còn vọng.
- Lãng mạn quá.
Sau câu nói, hai người vui trong cặp mắt nhìn nhau, và, đứng bên nàng tôi kể lại câu chuyện, những tình tiết cảm động trong cuốn phim cho nàng nghe hoặc tưởng tượng. Thúy Hà cứ lắng nghe, chờ đợi tiếng tôi nói, lúc này tôi cũng nhận ra tình thân của nàng rất thành thật với cả tình bạn và tình yêu rồi câu chuyện ngừng, và nàng biết rõ tôi yêu nàng nên nàng cứ để nguyên vẹn khuôn mặt như một tấm gương cho tôi nhìn ngắm. Nỗi niềm thật xao xuyến, trong ý tưởng tôi muốn nói với nàng rằng chỉ có chiếc hôn mới diễn tả được sự khao khát của lòng tôi.
Tôi nghĩ nàng chưa biết tên, nên tự giới thiệu:
- Thụy là học sinh mới, năm ngoái học ở Huế.
Ngạc nhiên, nàng hỏi lại:
- Vậy à. Sao không học ngoài đó?
- Có chuyện riêng trong gia đình. Với lại, tình hình Phật Giáo ở Huế nguy hiểm lắm rất có thể…
Nàng nhìn lại tôi, đôi mắt lặng yên. Tự dưng trong cái nhìn đó khiến tôi ái ngại vì không hiểu nàng thuộc tôn giáo nào, và nàng sẽ hiểu khác đi về tâm trạng của tôi. Một lúc lâu, nàng mới nói:
- Tình hình bi đát lắm - Đài BBC vừa mới loan tin thêm nhiều vụ bắt bớ ở Chùa Xá Lợi.
Tôi bỗng cảm thấy có một niềm tin vững chắc nơi người bạn gái của mình. Vừa lúc ấy, tôi đem cái nhiệt huyết tuổi trẻ, hay tuổi đời mình trước biến cố lịch sử để tỏ bày với nàng. Bỗng ngừng lời, tôi lên tiếng chào mẹ của nàng ở trong nhà vừa mới đi ra. Bà mẹ đáp ngay:
- Vâng, chào cậu.
Khi quay trở vào, bà mẹ nói với cô gái:
- Con mời cậu vào nhà chơi.
- Dạ, cháu đứng ngoài này được.
- Có tiếng trong nhà vọng ra, rồi nàng nói nhỏ với tôi.
- Vào nhà chơi đi.
Tôi dựa xe đạp bên hàng hiên rồi theo cô bạn vào nhà. Căn phòng khách sáng đèn, cả nhà ngồi quây quần đang uống trà. Thúy Hà giới thiệu:
- Anh Thụy bạn học cùng lớp với con.
Tôi đứng yên một chỗ chào cả nhà. Rồi tôi ngồi xuống, bên cạnh Thúy Hà mắt thoáng nhìn nhận ra mỗi khuôn mặt mấy người em của nàng
- Có phải anh viết bài cho chương trình phát thanh của trường, không?
Tôi gật đầu, cười đáp:
- Đúng rồi. Sao em biết?
- Em là xướng ngôn viên, thầy Bình đưa bài cho em đọc.
- Hay lắm, cậu giỏi văn chương nhỉ, ba của nàng lên tiếng.
Tôi nói:
- Thầy Bình có nhờ cháu viết phụ chương trình phát thanh của trường hàng tuần, cháu giúp cho thầy.
- Giỏi lắm chứ.
Thúy Hà rót thêm nước và lấy một chiếc kẹo đưa cho tôi. Tình người bạn gái, tình thân của gia đình nàng làm tôi cảm động. Và qua những lời hỏi chuyện rất niềm nở, lòng tôi nhẹ vui coi như đây là gia đình người thân của mình. Tôi đưa mắt nhìn bao quát trong lúc mọi người nói chuyện với nhau. Bỗng nhiên, tôi chú ý đến một bức ảnh lớn treo trên tường. Chỉ sau ít giây nhìn, tôi quay sang hỏi bà mẹ:
- Ngày xưa, hai bác có ở Quảng Trị?
- Có. Sao cậu biết.
Tôi chỉ vào bức ảnh, đáp:
- Cháu nhìn bức ảnh của hiệu thuốc Giơ Neo.
- Đúng rồi, nhà chúng tôi ở đó.
- Ông cụ Giơ Neo là trọng tài bóng tròn quốc tế.
- Thế cậu cũng biết bác Trác à?
- Dạ biết. Lúc nhỏ, cháu rất mê coi đá bóng.
- Cậu cũng đã ở Quảng Trị.
- Dạ. Quê nội và ngoại cháu đều ở ngoài đó. Nhà cháu ở trên ga.
- Tôi cũng hay đi xe lửa mỗi lần vào nhận hàng trong này.
- Rồi tiệm thuốc Tây, giờ để cho ai bác.
- Không phải của nhà tôi mà của chú Phúc. Giờ, tiệm thuốc dời vào đây.
- Dạ.
Tôi nhìn qua gương mặt ba của nàng, cố nhớ lại xem đã có gặp ông lần nào chưa lúc cả hai gia đình ở Quảng Trị. Đâu như, tôi có nhớ một lần vào hiệu thuốc tây mua thuốc, và thấy cụ trọng tài Giơ Neo ở đó đang nói chuyện với Dược sĩ Léon Volve, người Pháp.