Mùa Thu và hoàng hôn
Sài Gòn không mùa thu. Sài Gòn cũng có mùa lá rụng. Đó hình như vào khoảng tháng 3 dương lịch. Những đám lá me rơi như mưa xuống rơi xuống mặt đường, những chiều tôi đi dạy. Vậy là Sài Gòn có thu vàng đấy...
Mùa thu đến trong tôi không phải là cột mốc thời gian mà từ trong tâm tưởng, trong trái tim, trong âm nhạc: Thu vàng, Nước mắt mùa thu, Giọt mưa thu... Sau này mùa thu trong tôi càng ngậm ngùi khi tôi biết bài thơ L’adieu của Apollinaire mà thi sĩ Bùi Giáng dịch, Phạm Duy phổ nhạc: “Ta ngắt đi cụm hoa thạch thảo. Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi...”. Và tôi thử tìm xem hoa thạch thảo ra sao. Một lần người bạn chở đến quán cà phê, trên bàn có cành thạch thảo. Thế là những lúc buồn, tôi đều đến quán cà phê. Để làm gì? Tôi chẳng biết! Chỉ biết hồn tôi cảm thấy nhẹ đi với những ưu tư đau khổ đời thường khi nhìn hoa thạch thảo trong chiếc lọ xinh xinh, nhấp ngụm cà phê Ban Mê...
Đọc văn học Anh, tôi phát hiện có một loài hoa dại mọc nhiều trên những cánh đồng nước Anh vào mùa thu: Hoa anh thảo! Thế là lên Đà Lạt, tôi tìm kiếm hoa anh thảo (primrose). Hoa anh thảo cũng be bé như thạch thảo. Anh thảo màu vàng, thạch thảo màu tím nhẹ. Tôi bỗng yêu cả hai loài hoa mùa thu này. Hoa thạch thảo gợi tôi nhớ đến tuổi học trò rụt rè bước vào tình yêu với những giai điệu mượt mà, ca từ bay bổng của L’adieu: “Ta ngắt đi cụm hoa thạch thảo...”. Hoa anh thảo đưa tôi về thế giới đầy mộng mơ của đồng quê nước Anh, những lâu đài, những cánh đồng...
Cô bạn Thu Vân viết tặng tôi bài thơ khá dài bắt đầu bằng: Mùa thu vàng em đi/Nhẹ nhàng như chiếc lá/Đáp xuống thảm cỏ xanh/Trong vườn xưa hoang vắng... Và những câu cuối: Em không còn mùa xuân/Đánh mất rồi mùa hạ/Ôi mùa thu kỳ lạ/Ở lại hoài cùng em. Thu Vân giải thích rằng, tuổi trẻ là mùa xuân. Bước vào đời là mùa hạ. Ở tuổi Vân và tôi đã là mùa thu. Tôi chợt buồn. Những chiếc lá vàng hiu hắt, những cánh hoa buồn bã...
Mình đã gần đến tuổi hoàng hôn của cuộc đời rồi. Ừ, mùa thu và hoàng hôn đều giống nhau, đều buồn và bất lực trước sự tàn nhẫn của thời gian, mà tôi cũng như các bạn, phải chấp nhận nó, tự tìm cái đẹp trong nó vậy...
Nguyễn Ngọc Hà