[center]
Ðôi dòng tiểu sử
Hồ Dzếnh tên thật là Hà Triệu Anh (Hồ Dzếnh
là phiên âm của Hà Anh theo giọng Quảng Ðông).
Ông sinh năm 1916 tại làng Ðông Bích huyện Quảng
Xương tỉnh Thanh Hóạ Cha là người Quảng
Ðông, sang sinh sống ở Việt Nam từ khoảng 1890,
mẹ là người Việt.
Hồ Dzếnh ra Hà Nội học trung học, dạy tư, viết
thơ, viết báo từ năm 1931. Năm 1953 vào Sài Gòn
làm báo, năm 1954 trở về Hà Nội viết báo, làm
thợ
Ông mất ngày 13 tháng 8 năm 1991 tại Hà Nộị
Tác phẩm tiêu biểu: các tập thơ Quê Ngoại (1942),
Hoa Xuân Ðất Việt (1946); tập truyện ngắn Chân
Trời Cũ (1942); và các tiểu thuyết Một Truyện
Tình 15 Năm Về Trước (1942), Những Vành Khăn
Trắng (1946).
CẢM XÚC
cô gái Việt Nam ơi!
từ thuở sơ sinh lận đận rồi
tôi biết tình cô u uất lắm
xa nhau đành chỉ nhớ nhau thôi
cô chẳng bao giờ biết bướm hoa
má hồng mỗi tiết mỗi phôi pha (*1)
khi cô vui thú là khi đã
bồng bế con thơ đón tuổi già
cô gái Việt Nam ơi!
ngọn gió thời gian đổi hướng rồi
thế hệ huy hoàng không đủ xóa
nghìn năm vằng vặc ánh trắng soi
tôi đến đây tìm lại bóng cô
trở về đường cũ hái mơ xưa
rau sam vẫn mọc chân rào trước
son sắc lòng cô vẫn đợi chờ
dãi lúa cô trồng nay đã tươi
gió xuân ý nhị vít bông cười
ai hay lòng kẻ từng chăm lúa
trong một làng con đã héo rồi
cô gái Việt Nam ơi!
nếu chữ "hy sinh" có ở đời
tôi muo6'n nạm vàng muôn cực khổ
cho lòng cô gái Việt Nam tươi
HỒ DZẾNH
(trong QUÊ NGOẠI, 1935-1942)
ÐỢI THƠ
phút linh cầu mãi không về
phân vân giấy trắng chưa nề mực đen
khói trầm bén giấc mơ tiên
bâng khuâng trăng giãi qua miền quạnh hiu
Tô Châu lớp lớp phù kiều
trăng đêm Dương Tử mây chiều Giang Nam
rạc rời vó ngựa quá quan
cờ treo ý cũ mây giàn mộng xưa
biển chiều vang tiếng nhân ngư
non xanh tha thiết trời thu rượi sầu (*1)
nhớ thương bạc nửa mái đầu
lòng nương quán khách nghe màu tà huân
buồn Tư Mã nhớ Chiêu Quân
nét hoa thấp thoáng ý thần đê mê
phút linh cầu mãi không về
phân vân giấy trắng chưa nề mực đen
GIẢN DỊ
Em ăn, em nói, em cười,
Kiếp này không có hai người như em.
Kinh thành: quần nhiễu, hàng len,
Em tôi: aó trắng, quần đen sơ sàị
Ai mà để ý vào ai,
Quần đen lẫn bóng, áo gai lẫn mầụ
Trên đời hai đứa yêu nhau
Quần đen hóa đẹp, áo sầu hóa vuị
Tình là hạnh phúc chia đôi,
Hương lan kẽ đá, trăng soi dậm trường...
Ðừng mong ước cả Thiên Ðường,
Hãy xin lấy nửa tấc vườn vắng hoạ
Tình người bướm lại, ong qua,
Tình tôi con nước, canh gà hắt hiụ
Sầu tôi bờ bến bao nhiêu,
Nếu đời em để sắc điều gây nên...
GIỮ GÌN
Một câu ấy nói lên là lá rụng,
Là mây chìm, là gió sẽ thay xanh,
Là cây tươi sẽ mở nụ trên cành
Và chim chóc sẽ bồi hồi nghe ngóng.
Anh thấy gió một chiều thu xao động,
Nghe mơ màng vin nặng mái mây cao,
Trời trở buồn -- ai hiểu nghĩa làm sao ? --
Mây lạc nẻo, tim nghe chừng thất vọng.
Một câu ấy nói lên là rợn sóng
Cả một màu mây kín bốn phương xa;
Trên bao lơn của năm tháng sầu qua,
Anh ngậm miệng để chết dần theo Mộng !
Một câu ấy nói lên là tuyệt vọng,
Cây chính mùa, nhưng lá đã quên xanh
Bướm đương vui, nhưng bướm sẽ xa cành,
Một câu ấy nói lên là... hết sống !
HOA MẪU ÐƠN
Mẫu đơn nở cạnh nhà thờ
Ðôi ta trinh tiết đợi chờ lấy nhaụ
Em ạ, quê ta tháp giáo đường
Sáng chiều vẫn vọng những hồi chuông
Ai đi xem lễ tôi đi với
Gió dạo lời kinh toả vấn vương
Con gái nhà Chung xinh đẹp lạ
Ðẹp hơn cpn gái phố phường bên
Ngày ngày hai buổi xưa đi học
Mượn lối vườn hoa để gặp em
Tôi nhớ từng viên đá lát thềm
Từng hàng ngói nhỏ mái nhà êm
Cây doi* đứng cạnh hòn non bộ
Toả mát đường đi gạch lát nem
Ôi vật vô tri cũng có hồn
Những ngày nắng mới những hoàng hôn
Tình yêu sau trước đều như vậy
Những thoáng vui xen những nét buồn
Chủ Nhật tự nhiên thành buổi hẹn
Gió bay tà áo trắng như thơ
Mẫu đơn nở giữa hai lời nguyện
Phảng phất còn thơm đến bây giờ
Ðêm Giáng Sinh này em ở đâu
Nghe chuông có nhớ thuở ban đầu
Ước chi sống lại thời xưa nhỉ
Ðể trẻ ra và để hẹn nhau
LŨY TRE XANH
Làng tôi thắt đáy lưng... tre
Sông dài, cỏ mượt đường đê bốn mùạ
Nhịp đời định sẵn từ xưa:
Ươm tơ tháng sáu, lên chùa tháng giêng.
Chợ làng mỗi quý mươi phiên,
Ðong ngô đổi gạo, trang tiền bằng khoaị
Trong làng lắm gái, thưa trai,
Nên thường có luật, chồng hai vợ liền !
Làng gần đô thị, tuy nhiên
Mắt trong vẫn giữ được niềm sắt son
Lâu rồi, truyền tử, lưu tôn
Mầu duyên ân ái mây còn thoảng baỵ
Tôi yêu, nhưng chính là say
Tình quê Nam Việt, bàn tay dịu dàng.
Thơ tôi: đê thắm, bướm vàng,
Con sông be bé, cái làng xa xạ..
MẦU CÂY TRONG KHÓI
Trên đường về nhớ đầỵ..
Chiều chậm đưa chân ngày,
Tiếng buồn vang trong mâỵ..
Tiếng buồn vang trong mâỵ..
Chim rừng quên cất cánh,
Gió say tình ngây ngây,
Có phải sầu vạn cổ
Chất trong hồn chiều nay ?
Tôi là người lữ khách,
Mầu chiều khó làm khuây,
Ngỡ lòng mình là Rừng,
Ngỡ hồn mình là Mây,
Nhớ nhà châm điếu thuốc,
Khói huyền bay lên câỵ..
MẦU THU NĂM NGOÁI
Trời không nắng cũng không mưa,
Chỉ hiu hiu rét cho vừa nhớ nhung.
Chiều buồn như mối sầu chung,
Lòng êm nghe thoảng tơ chùng chốn xạ
Ðâu hình tàucha chậm quên ga,
Bâng khuâng, gió nhớ về qua lá đầỵ
Tôi đi lại mãi chốn này
Sầu yêu nối nhịp với ngày tôi sang.
Dưới chân mỗi lối thu vàng
Tình xa xăm lắm, tôi càng muốn yêu !
MƯA
tôi nhớ ngày năm xưa
mái nhà vang tiếng mưa
đương ngày mà hóa tối
nước chảy át lời thưa
gió tung đầu ngọn mít
gió nghiến thân cây dừa
tôi và Hiền ở cạnh
vẻn vẹn một dàn dưa
tay tôi làm loa miệng
hỏi: "Hiền ăn cơm chưả"
chừng nghe không rõ tiếng
Hiền đáp : "Hai giờ trưa"
trời mưa ro6`i trời mưa
sân nhà đầy bong bóng
hai tôi ngồi mơ mộng
đếm mãi vẫn đương thừa
bây giờ tôi đã lớn
ít lúc trông trời mưa
như tôi, Hiền cũng lớn
má đỏ không như xưa
bong bóng tàn theo mộng
nhân duyên dần hết mùa
-- ai như Hiền áo trắng
loáng thoáng qua hơi mưa ?
MUÔN TRÙNG
tình vạn dặm, tên người yêu chắc đẹp
người và tôi xa quá đỗi muôn trùng
tôi với người chưa một giấc mơ chung
đời viễn xứ, nên tình không thấu hết
hoài mộng cho tin, nghi ngờ để biết
hỡi người duyên, người xa cách muôn trùng !
đến bao giờ nằm ngủ giấc mơ chung
cho thơ sáng diễn quanh hồn thắm thiết ?
hỡi người đẹp chưa bao giờ quen biết
mắt người lo hay đôi mắt người buồn ?
tóc tơ dài, hay dáng bước thuôn thuôn
người có khóc những khi trời rất đẹp ?
rồi một buổi nghe tin ngườị..bỗng chết!
rũ hồn sầu trong một thoáng mong manh
tôi về đây, đường ngập bóng thu xanh
đem thơ thắm, ủ thiên tình bất diệt!
tôi hỏi hết lòng sầu hay mắt đẹp ?
xưa tuy xa, nay lại quá muôn trùng
hỡi người duyên, người thương nhớ tôi không ?
tôi yêu lắm, dẫu tình chưa giãi hết
và...tôi khóc những khi trời rất đẹp...
NGƯỜI THƠ
Có những người thơ rất giõi thơ,
Óc thường đi vắng, mắt theo mơ,
Chân đi ắt hẳn không cần đất,
Giữa cõi trần gian, bước hững hờ .
Chàng ta làm toán để mơ duyên,
Dấu sắc thường hay đánh dấu huyền,
Lắm lúc thơ về không kịp viết,
Vần "e" bỗng hạ xuống ... vần "uyên".
Bốn khóa thi liền hỏng mất năm,
Cuộc đời khó quá, tình đời thâm .
Ra về mẹ hỏi :" Con thi đậu ?"
- " Thưa dạ! Vì con trót ... viết nhầm! "
Thầy giáo thường khen tự buổi đầu :
"Anh này không khéo hỏng về sau! "
Nhưng chàng trai ấy tin mình lắm,
Thầm nhủ :" Ðời ai thiết sự giàu ."
Chàng trai năm trước vẫn như nay,
Vì vẫn lơ mơ suốt cả ngày,
Có lẽ tên mình không nhớ nữa,
Vẫn tìm khăn mặt vắt trên ... tay .
RẰM THÁNG GIÊNG
Ngày xưa còn nhỏ, ngày xưa
Tôi đeo khánh bạc ,lên chùa dâng nhang.
Lòng vui quần áo xênh xang,
Tay cầm hương, nến, đinh vàng mới muạ
Chị tôi vào lễ trong chùa,
Hai chàng trai trẻ khấn đùa hai bên:
-- "Lòng thành lễ vật đầu niên,
Cầu cho tiểu được ngoài giêng đắt chồng !"
Chị tôi phụng phịu má hồng,
Vùng vằng suýt nữa quên bồng cả tôị
Tam quan, ngoài mái chị ngồi,
Chị nghe đoán thẻ, chị cười luôn luôn.
Quẻ thần, thánh mách mà khôn:
-- Số nàng chồng đắt, mà con cũng nhiềụ
Chị tôi nay đã xế chiều,
Chắc còn nhớ mãi những điều chị mợ
Hằng năm tôi đi lễ chùa,
Chuông vàng, khánh bạc ngày xưa vẫn còn.
Chỉ hơi thấy vắng trong hồn
Ít nhiều hương phấn khi còn ngây thợ
Chân đi, đếm tiếng chuông chuà,
Tôi ngờ năm, tháng thời xưa trở về...
SÁNG NAY MÙA THU
trời không nắng cũng không mưa
chỉ hiu hiu gió cho vừa nhớ nhung
em còn nhớ đến quê không
bãi dâu vẫn đợi , con sông vẫn chờ.
bâng khuâng câu chuyện tình o
không mong nên hẹn, không ngờ thành thân.
rất xa bỗng hóa rất gần
dù chưa gặp mặt một lần, lạ chưa!
sáng nay Hà nội giao mùa
Hồ thụ Tóc liễụ Tháp Rùa lung linh.
nước non đầy nghĩa đầy tình
đọc thơ em sẽ thấy mình trong thợ
THỜ Ơ
rừng ở trưa hè ngủ giấc mơ
bên rừng suối chảy chậm như giờ
trong "hươn" cô gái Lào quay chỉ
liếc mắt nhìn người khách lạ qua
bên cô ông lão ngồi đan giỏ
cậu bé đang mài lại lưỡi dao
"quéo" rụng ngoài sân từng quả một
buồn theo liếp cửa nhẹ len vào
thấy khách vào nhà cô đứng lên
mời bình nước lạnh rồi điềm nhiên
quay tơ, ông lão ngồi đan giỏ
cậu bé mài dao, quả rụng thềm
uể oải lên đường khách lại đi
lòng bùi ngùi tiếc phút chia ly
nhưng cô Lào vẫn ngồi nơi cũ
không muốn và không bận nghĩ gì
óc khách suy tìm cảnh lặng yên
lạnh lùng quá đổi của người bên
mà sao đời khách, tâm tư khách
không chút thờ ơ giống cảnh trên ?
TRỞ LẠI
(les roses comme avant palpitent, comme avant ...)
VERLAINE
trời trong đến nỗi không mây
cây im đến nỗi bóng đầy mặt sân
tôi về giữa xứ bâng khuâng
nghe thơ lục bát reo vần nhớ xưa
chạy dài lớp bí dàn dưa
vẳng nghe dấu cũ hồn mơ đường tàn
mộng lòng xây giữa nhân gian
một gian nhà nhỏ mấy giàn trầu không
những người tôi vẽ chưa xong
thi nhau trên bức bình phong méo đầu
phẳng lì ngõ trước ao sau
đêm đêm cá đớp trăng sầu đêm đêm
con người tôi gọi bằng em
nhớ tôi nhưng cũng thành duyên lâu rồi
mộng tàn nước chảy mây trôi
tôi lui hồn lại nhưng đời đã xa
TRƯA VẮNG
hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ
nước vôi xanh bờ cỏ tươi non
lâu rồi còn thoảng mùi thơm
chân đi nghe động tới hồn ngây thơ
sâu rộng quá những giờ vui trước
nhịp cười say trên nước chưa trôi
trưa hè thường thấy hai tôi
ném đầu chim chích bắt đuôi chuồn chuồn
đời đẹp quá tôi buồn sao kịp
trang sách đầu chép hết giây mơ
ngả mình trên bóng nhung tơ
tôi nguyền: sau lớn làm thơ suốt đời
cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ
gió lùa thu trong lá bao lần
bạn trường những bóng phù vân
xót thương mái tóc nay dần hết xanh
hồn xưa dậy chim cành động nắng
lá reo trên hồ lặng lờ trong
trưa im im đến não nùng
tôi ngờ trống học trong lòng trưa vang
XUÂN Ý
Trời đẹp như trời mới tráng gương,
Chim ca, tiếng sáng rộn ven tường.
Có ai bên cửa, ngồi hong tóc
Cho chẩy lan thành một suối hương...
Sắc biếc giao nhau, cành bắt cành,
Nước trong, hồ ngợp thủy tinh xanh,
Chim bay cánh chĩu trong xuân ý,
Em đợi chờ ai, khuất bức mành ?
Giữa một giờ thiêng, tình rất đẹp,
Rất buồn và rất... rất thanh thanh
Mày ai bán nguyệt, người ai nhỏ,
Em ạ! yêu nhaụ.. chết cũng đành !
Em ạ! yêu nhaụ.. chết cũng đành [/center]
