by Doan Du » 11 Apr 2014
Nhà văn Dạ Ngân không còn xa lạ gì với bạn đọc cả nước. Từ xứ Cần Thơ, chị nổi danh với truyện ngắn “Con chó và vụ ly hôn” và có một bước rẽ khá quyết liệt trong đời: khăn gói ra Hà Nội làm vợ nhà văn Nguyễn Quang Thân và theo học Trường viết văn Nguyễn Du.
Suốt mấy năm ngồi ở vị trí Trưởng ban văn xuôi của Báo Văn Nghệ, chị vẫn lặng lẽ viết nhiều thể loại khác nhau, ngay cả tạp văn cũng có nét duyên riêng của một cây bút nữ Nam bộ đam mê và bôn ba. Sau tiểu thuyết “Gia đình bé mọn” đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Hà Nội, nhà văn Dạ Ngân vừa cho ra mắt tập truyện ngắn chọn lọc có tên gọi “Nước nguồn xuôi mãi” do Nhà xuất bản Phụ Nữ ấn hành.
Nhà văn Dạ Ngân có lời phi lộ: “Mười lăm năm sống và viết ở Hà Nội, tôi vẫn hay quay lại với truyện ngắn vào những lúc bất chợt thấy muốn gửi gắm nhanh một nỗi niềm. Hai mươi truyện ngắn trong tập này là một chặng đường sáng tác khác của tôi, đồng hành cùng những tháng năm làm cư dân thủ đô lận đận vui buồn”.
Đọc hết 264 trang “Nước nguồn xuôi mãi”, tôi hơi ngớ ra một chút: nhà văn Dạ Ngân đã khác! Khác từ giọng điệu chữ nghĩa cho đến nhấn nhá tình tiết của mỗi truyện ngắn. Không còn một Dạ Ngân náo nức xông thẳng vào những xung đột nhân tình, mà là một Dạ Ngân xao xác thương lượng với những quan hệ xã hội. “Nước nguồn xuôi mãi” nôn nao nhìn vào những góc khuất chứa đựng nhiều bất an nhưng lúc nào cũng phải cố nương nhẹ đi, để khỏi tổn thương, để đỡ giày vò, để bớt ray rứt.
Truyện ngắn “Nước nguồn xuôi mãi” được chọn làm tên chung cho cả tập, ít nhiều phản ánh bút pháp truyện ngắn Dạ Ngân bây giờ. Đó là không gian sống của một người đàn bà viết văn, làm cái nghề “quanh năm chẳng thấy thiên hạ biếu xén gì trơn”. Và từ cái bàn viết chật chội ấy, chị đưa ánh mắt thông cảm lướt qua những người thân, mà cụ thể là người mẹ già cặm cụi cuối đời và cô con gái hăm hở vào đời. Mỗi người loay hoay một số phận, ngổn ngang và run rủi “người này chỉ thấy cái ót của người kia và phía trước là thời gian và những nỗi lo muôn đời. Nước vẫn từ nguồn chảy dốc ra từ phía sau như vậy, róc rách, âm thầm và cũng muôn đời như vậy”.
Ngón nghề của nhà văn Dạ Ngân trong tập “Nước nguồn xuôi mãi” là khơi dậy những mẩu chuyện be bé và luận giải thấu đáo tâm trạng cá thể giữa xô đẩy thời đại đang cưu mang chúng ta. Theo tôi, truyện ngắn Dạ Ngân không phải đọc để nắm bắt cuộc sống, mà đọc để nghĩ ngợi cuộc sống. Giữa “Nước nguồn xuôi mãi”, Dạ Ngân đã rời xa thuở “Quãng đời ấm áp” (tên gọi tập sách đầu tiên của chị!). Một trong hai mươi truyện ngắn của “Nước nguồn xuôi mãi” là “Thời gian vĩ đại” có đoạn kết đủ để khái quát chân dung nhà văn Dạ Ngân hôm nay: “Thời gian đã làm đậm các thứ chân dung lên, đã làm trôi mọi vướng mắc với quá khứ và làm huyền diệu cái gọi là tương lai. Chị bằng lòng với thời gian và cảm ơn sự vĩ đại của ngài. Ngài đã cho chị nguôi quên và đẩy chị bước về phía trước”!
Bình thường đọc từng truyện riêng lẻ, ít ai nhận ra điều gì. Thế nhưng, khi gom 20 truyện vào tập “Nước nguồn xuôi mãi” thì bất ngờ thấy rằng nhà văn Dạ Ngân đã có chuyển biến đáng kể về bút pháp. Đó là sự tự nhiên hay nỗ lực cá nhân của chị? Nhà văn Dạ Ngân cho rằng: “Nếu bạn đọc nhận thấy có tác giả có chuyển biến thủ pháp thì đáng mừng quá rồi. Đã tuổi tri thiên mệnh nên đâu còn trông chờ ở bản năng hay tự nhiên nữa. Lao động và lao động, thế thôi. Như mọi nghề khác, viết mãi rồi thì sẽ lên tay mà trong văn chương cũng như đời người, gừng càng già thì càng cay. Tôi thấy mình viết thoải mái hơn, khoan thai hơn, có lẽ vì trải nghiệm đầy hơn”.
Nhà văn Dạ Ngân chính thức chuyển vào TPHCM sinh sống, sau hơn 15 năm gắn bó và viết lách ở thủ đô. Chọn một căn hộ ở cư xá Thanh Đa nhiều gió, nhà văn Dạ Ngân hy vọng nơi đây sẽ đón tiếp nhiều bạn bè và giúp chị hoàn thành cuốn tiểu thuyết đang ấp ủ viết về những con người phương Nam chịu thương chịu khó.
Chị khẳng định về nghề nghiệp của mình hiện tại: “Tôi cũng thấy mình bị lai tạp đi. Và một phần cũng có ý thức chọn lọc, hạn chế thổ ngữ miền Tây để độc giả cả nước dễ đọc hơn. Bị “lai” vì ngày thường nó ám vào. Ví như đi chợ, mình cứ ngôn ngữ Nam bộ mà tương thì người ta không nghe ra, không mua bán được. Ở công sở cũng vậy. Mười lăm năm hương đồng gió nội cũng bay đi chứ. Nhiều người nói tôi viết dễ đọc hơn trước, nhưng cũng có người mắng là mất gốc, chẳng biết sao cho vừa lòng thiên hạ”.
Tuy Hòa
NAM QUỐC SƠN HÀ NAM ĐẾ CƯ
