Jane Eyre - Charlotte Bronte

[bevanng]

- Thưa ông, em đã nói với ông rằng em là một người phụ nữ độc lập và giàu có, nên em có thể làm chủ bản thân mình.
- Và em sẽ ở lại với tôi?
- Tất nhiên rồi, trừ phi ông không đồng ý. Em sẽ là người hàng xóm, người giúp việc và quản gia của ông. Em thấy ông sống cô đơn nên sẽ làm bạn tâm tình của ông, để đọc sách cho ông nghe, đi dạo cùng ông, ngồi với ông, trông nom ông và làm tay mắt cho ông. Đừng buồn như thế nữa, ông chủ thân yêu của em. Còn sống ngày nào, em còn không để ông đơn độc ngày đó.
Ông không trả lời. Hình như ông đang mãi theo đuổi một suy nghĩ nào đó, mặt bỗng nghiêm lại, một chốc lại thấy ông thở dài. Ông hé môi như định nói điều gì, nhưng không hiểu sao lại mím chặt lại ngay, khiến tôi không khỏi bối rối. Hay tại tôi ăn nói thiếu suy nghĩ, khiến ông - cũng như ông anh họ St. John của tôi - thấy không vui chăng? Thực ra, khi nêu ra đề nghị của mình, tôi đã nghĩ rằng ông vẫn mong có tôi làm vợ, và tôi cứ đinh ninh ông sẽ ngỏ lời ngay. Thấy ông không nhắc tới chuyện đó, và nhìn vẻ mặt càng lúc càng sầu thảm của ông, tôi chợt nghĩ có lẽ mình đã lầm hoàn toàn, vì vậy nên đã ăn nói lung tung. Nghĩ vậy, tôi khẽ rút tay ra khỏi tay ông, nhưng ông lại càng nắm chặt hơn.
- Không, không, Jane ạ. Em không được đi. Không, tôi đã được sờ vào người em, được nghe em nói, cảm thấy nguôi ngoai rất nhiều vì sự trở lại của em, bây giờ tôi không thể từ bỏ những niềm vui ấy. Tôi cần có em, tâm hồn tôi cần có em, mặc cho ai nói gì thì nói. Nó phải được thỏa mãn, nếu không nó sẽ phá tung cái thân xác này ra mà trả thù mất.
- Vâng, thưa ông, em sẽ ở lại với ông, em đã nói vậy rồi mà.
- Đúng, nhưng em hiểu ở lại với tôi theo một đằng, còn tôi lại hiểu theo một nẻo. Hình như em đang nghĩ sẽ luôn ở bên tôi, là người giúp việc bé nhỏ tốt bụng chăm sóc tôi (vì em vốn là người có trái tim nhân ái và tinh thần hào hiệp, khiến em sẵn sàng hy sinh vì những người em thương hại). Chắc chắn như thế là quá đủ đối với tôi. Nhưng tôi lại nghĩ có lẽ bây giờ đối với em, tôi chỉ nên giữ một tình cảm như tình cảm của một người cha mà thôi, em có nghĩ như thế không? Nào, em nói đi.
- Em sẽ nghĩ như ông mong muốn, thưa ông. Em sẵn sàng chỉ làm người giúp việc của ông nếu ông nghĩ như vậy là hơn.
- Nhưng em không thể làm người hầu của tôi mãi được, Jane ạ. Em còn trẻ, sẽ có một ngày em phải lấy chồng chứ.
- Em không quan tâm đến chuyện lấy chồng.
- Em nên nghĩ tới chuyện đó, Jane ạ. Nếu còn được như ngày trước thì tôi sẽ cố làm cho em phải nghĩ đến một người chồng, đáng tiếc bây giờ tôi chỉ là… một kẻ mù lòa!
Nói xong, ông lại chìm đắm vào một nỗi u hoài. Trái lại, tôi lại cảm thấy vui hơn và can đảm hơn. Mấy lời sau cùng của ông đã giúp tôi thấy rõ sự khó khăn ở chỗ nào, và vì thực ra, đối với tôi thì đó chẳng phải là chuyện khó khăn, nên tôi cảm thấy sự bối rối của mình đã được trút bỏ. Tôi tiếp tục câu chuyện một cách sôi nổi hơn:
- Đã đến lúc phải có người giúp ông trở lại làm người mới được, - tôi vừa nói vừa vuốt mái tóc dài bờm xờm lâu không cắt của ông - vì bây giờ em thấy ông đã biến thành một con sư tử rồi. Trông ông “có vẻ” giống Nebuchadnezzar1 lắm. Mái tóc ông làm em nhớ đến lông chim đại bàng, còn móng tay ông có dài như móng vuốt chim hay không thì em vẫn chưa để ý.
1. Một ông vua ở Babylon từng bảy năm sống trong rừng cùng với thú vật.
- Bên này, tôi không còn bàn tay nên cũng chẳng có móng - Ông nói và rút cánh tay cụt giấu trong lớp áo trước ngực ra cho tôi xem - Nó chỉ còn là một mẩu thôi… trông có khiếp không! Em có nghĩ thế không, Jane?
- Nhìn nó thật đáng thương, nhìn đôi mắt ông… và cả vết sẹo trên trán ông nữa cũng vậy. Và hiện đang có người bị nguy to đấy, vì chính tất cả những điều đó đã làm cho cô ta thấy càng thương yêu và quan tâm đến ông hơn.
- Thế mà tôi cứ tưởng em sẽ phát khiếp khi nhìn thấy cánh tay cụt và bộ mặt sẹo của tôi cơ đấy, Jane ạ.
- Ông nghĩ thế thật à? Vậy thì đừng nói thế nữa nhé, nếu không em sẽ phải phê phán sự đánh giá của ông đấy. Nào, bây giờ ông hãy buông em ra một lát đi, để em đi dọn lại cái lò sưởi và khêu ngọn lửa lên cái đã. Ông có thể nói khi nào ngọn lửa cháy được không?
- Được, khi mắt phải tôi thấy một quàng sáng - một ánh màu hồng.
- Thế ông có nhìn thấy những ngọn nến không?
- Rất mù mờ, mỗi ngọn nến chỉ là một đốm sáng nhờ nhờ.
- Còn em?
- Không, nàng tiên của tôi ạ. Nhưng chỉ cần nghe giọng em nói và được sờ vào người em là tôi cũng mãn nguyện lắm rồi.
- Bao giờ thì ông ăn tối?
- Tôi không bao giờ ăn tối.
- Nhưng tối nay thì ông phải ăn một chút. Em đang rất đói, mà em tin rằng ông cũng thế, có điều ông quên đấy thôi.
Tôi gọi Mary tới cùng dọn dẹp lại căn phòng một chốc cho gọn mắt hơn, rồi đi chuẩn bị cho ông một bữa theo đúng khẩu vị của ông. Sự bận bịu của tôi đã làm ông vui lên trông thấy. Dù mù lòa, nhưng trên môi ông đã bắt đầu ánh lên những nụ cười, những nếp nhăn trên vầng trán ông cũng như dãn hẳn ra, vẻ mặt ông đã rạng rỡ và dịu dàng hơn.
Sau bữa tối, ông bắt đầu hỏi tôi rất nhiều, nào là tôi đang ở đâu, làm gì, làm thế nào mà tìm ra được ông. Nhưng tôi chỉ trả lời chiếu lệ.
Vì có kể hết mọi chuyện ngay đêm nay thì sẽ khuya quá mất. Với lại tôi cũng không muốn làm ông xúc động thêm. Lúc này tôi chỉ muốn làm sao để ông vui lên. Quả thật là ông cũng có vui, nhưng chỉ được chốc lát mà thôi, rồi đâu lại vào đấy. Hễ tôi cứ ngừng chuyện một lát là ông lại lo lắng, sờ vào người tôi và gọi thảng thốt: “Jane!”
- Em hoàn toàn là một con người có thật đấy chứ, Jane? Em có tin chắc là như vậy không?
- Kìa Rochester, em tin chắc là như vậy mà.
- Nhưng làm sao em có thể xuất hiện trong căn phòng hiu quạnh của tôi vào cái buổi tối âm thầm buồn bã như thế này chứ? Tôi cứ tưởng cốc nước tôi uống là của vợ ông John đưa, thì không ngờ lại do chính tay em đưa. Tôi cứ tưởng người trả lời câu hỏi của tôi là bà ấy, thì ngờ đâu lại được nghe giọng nói của em.
- Bởi vì em là người mang cái khay vào đây thay cho Mary.

[bevanng]

- Và như vậy mới có cái giờ phút sung sướng mà cả tôi và em cùng đang chia sẻ đây. Ai có thể thấu hiểu tôi đã phải kéo lê cái đoạn đời tối tăm, sầu thảm và vô vọng khôn cùng như thế nào trong suốt những tháng ngày qua? Không làm gì, không đợi chờ gì, ngày đêm lẫn lộn, chỉ cảm thấy lạnh khi bếp không đỏ lửa, chỉ biết đói khi quên ăn, rồi nỗi buồn nối tiếp nỗi buồn, và đôi khi lại chỉ muốn phát điên với nỗi khát khao cháy bỏng được nhìn lại Jane của mình. Vâng, tôi mong tìm lại được em hơn là mong tìm lại nguồn ánh sáng cho đôi mắt mù lòa. Làm thế nào mà Jane lại đến được đây để nói lời yêu tôi? Rồi em sẽ không đột ngột bỏ đi như đã đột ngột xuất hiện chứ? Chỉ sợ rằng ngày mai tôi sẽ lại không còn được thấy em đâu nữa.
Nỗi lòng lo lắng, rối bời của ông đã khiến tôi nghĩ rằng tốt nhất là cứ trả lời bằng một câu thật chung chung và thực tế thì mới giúp ông yên tâm được. Tôi xoa ngón tay lên hàng lông mày ông và nhận thấy nó đã bị cháy trụi. Có lẽ tôi phải tìm thuốc bôi vào đó cho nó mọc lại đen và rậm như trước mới được.
- Sẽ chẳng mang lại điều gì tốt đẹp cho tôi đâu, nếu đến một lúc nhẫn tâm nào đó, em sẽ lại bỏ tôi mà đi như một cái bóng, rồi bỏ mặc tôi vùng vẫy điên cuồng trong nỗi tủi hờn và đau khổ của mình mà không hiểu được tại sao.
- Ông có cái lược bỏ túi đấy không?
- Để làm gì, Jane?
- Để chải lại cái mớ tóc bù xù này. Nhìn gần em mới thấy ông đáng báo động đấy. Ông cứ bảo em là một nàng tiên, nhưng em tin chắc là ông giống một con ma thiện hơn.
- Trông tôi gớm ghiếc lắm phải không, Jane?
- Gớm lắm, nhưng ông biết mà, lúc nào mà ông chẳng như vậy.
- Hừm! Dù ở đâu em cũng vẫn không chừa được cái kiểu ác khẩu ấy.
- Nhưng em lại được sống với những người tử tế lắm. Họ còn tốt hơn ông nhiều, tốt gấp cả trăm lần. Người ta có tư tưởng và quan điểm mà ông chưa bao giờ có.
- Thế em đã sống với những ai?
- Nếu ông cứ ngọ nguậy như thế thì em sẽ làm đứt hết cả tóc của ông mất, nhưng có khi như thế ông lại cảm thấy em là có thật hơn ấy chứ.
- Em đã ở với những ai, Jane?
- Đêm nay thì em chưa thể nói cho ông được, có lẽ để đến sáng mai đi. Cứ để câu chuyện dở dang thì ông mới đảm bảo được rằng em còn phải kể tiếp trong bữa điểm tâm với ông chứ.
- Em quái lắm! Cứ như sinh ra là thiên thần mà lớn lên như người ấy! Em cho tôi một cảm xúc mà suốt một năm qua tôi không hề có. Nếu Saul mà có được em thay vì David, thì chẳng phải cần đến cây thụ cầm mới đuổi được hồn ma1.
1. Theo Kinh thánh, vua Saul bị ma ám, phải nhờ một chàng chăn cừu tên là David dùng thụ cầm giải thoát.
- Vậy là ông đã vui lên một chút rồi đấy. Bây giờ em phải rời ông đây. Suốt ba ngày trời ngồi liền tù tì trên xe làm em mệt muốn chết đi được. Chúc ông ngủ ngon!
- Chỉ một câu nữa thôi, Jane: nơi em sống chỉ có toàn đàn bà, con gái thôi chứ?
Tôi cười và bước ra, đi lên cầu thang vẫn còn cười. Tôi thầm nghĩ: “Quả là một ý kiến hay đấy chứ! Mình thấy đã có cách trêu cho ông đỡ buồn rồi”.
Sáng sớm hôm sau đã thấy ông Rochester trở dậy và mò mẫm đi hết phòng này đến phòng khác rồi. Ngay lúc Mary vừa xuống, tôi đã nghe ông hỏi: “Cô Jane vẫn ở đây chứ?”. Rồi: “Bà để cô ấy ngủ ở phòng nào? Có khô ráo không? Cô ấy dậy chưa? Lên hỏi xem cô ấy có cần gì không, và lúc nào cô ấy xuống”.
Tôi xuống khi sắp đến giờ điểm tâm. Ông đang ngồi trên ghế, lặng lẽ nhưng có vẻ hơi sốt ruột, rõ ràng là ông đang chờ đợi. Nỗi đau khổ và sự buồn phiền không nguôi đã để lại những nếp nhăn hằn sâu trên khuôn mặt rắn rỏi của ông. Gương mặt ông làm tôi nghĩ đến một ngọn đèn đã tắt, đang chờ được thắp lại. Nhưng lạy Chúa! Bản thân ông lại không thể khiến mình rạng rỡ trở lại, mà phải là một người khác giúp đỡ.
- Thưa ông, sáng nay trời quang, nắng đẹp lắm. - Tôi nói - Mưa đã tạnh lâu rồi, bây giờ mình sẽ đi chơi quanh quẩn đây nhé.
Nghe thấy giọng tôi, nét mặt ông tươi hẳn lên.
- Ôi, đúng là em ở đây rồi, con chim sơn ca của tôi! Lại đây với tôi đi. Vậy là em đã không bỏ đi, không biến mất? Chỉ lúc có em tôi mới cảm thấy ánh sáng mặt trời.
Mắt tôi bỗng nhòa lệ khi nghe ông thú nhận sự lệ thuộc vào tôi đó, cảnh ngộ ông giờ đây chẳng khác nào cảnh ngộ của một con đại bàng chúa bị xích vào một chỗ, đành phải van vỉ sống nhờ một con chim sẻ. Nhưng tôi không thể khóc. Tôi lau vội những giọt nước mắt và bắt tay vào chuẩn bị bữa điểm tâm.
Gần như cả buổi sáng hôm ấy, chúng tôi đi dạo ngoài trời. Tôi dắt ông ra khỏi cánh rừng ẩm ướt hoang dã đến nơi có những cánh đông thoáng đãng, rồi tả cho ông nghe những cảnh vật xán lạn dưới bầu trời trong xanh. Tôi tìm cho ông một chỗ ngồi kín đáo, một gốc cây khô. Tôi đã không từ chối để ông bế thốc tôi ngồi vào lòng ông. Tại sao tôi phải từ chối khi mà được gần nhau, chúng tôi cảm thấy hạnh phúc hơn là phải xa nhau? Con Pilot cũng mò đến nằm bên chúng tôi. Cảnh vật tĩnh lặng như tờ. Đột nhiên ông ôm ghì lấy tôi và nói:
- Em đã bỏ tôi mà đi, em ác lắm! Jane ạ, em có biết tôi cảm thấy thế nào khi biết em đã lặng lẽ bỏ Thornfield mà đi, khi không sao tìm ra được em nữa, và khi biết chắc là em đã không mang tiền nong hay bất cứ một thứ gì khác thay tiền không? Chuỗi hạt tôi tặng em vẫn nằm nguyên trong chiếc hộp nhỏ, rương hòm của em vẫn khóa và chằng dây y như lúc chuẩn bị cho tuần trăng mật. Tôi thật sự lo lắng vì không biết em sẽ xoay xở thế nào khi không có một đồng xu dính túi? Vậy em đã làm những gì nào? Kể cho tôi nghe đi.
Bị thúc giục, tôi bắt đầu kể lại những gì mình đã trải qua trong suốt một năm trời, nhưng tôi đã phải giảm bớt những chi tiết trong ba ngày lang thang đói khổ, vì nếu kể hết sẽ chỉ gây thêm cho ông nỗi đau đớn không cần thiết. Tôi mới kể qua như vậy mà ông đã khổ sở hơn tôi nghĩ nhiều.
Ông nói lẽ ra tôi không nên bỏ ông mà không đem theo gì như vậy, lẽ ra tôi nên cho ông biết ý định của tôi, nên tâm sự hết với ông, và không đời nào ông ép tôi làm tình nhân của ông cả, bởi ông luôn dành cho tôi một tình yêu quá mãnh liệt để có thể trở thành một bạo chúa đối với tôi. Ông nói sẵn sàng tặng tôi một nửa tài sản mà không cần đổi lại một cái gì, cho dù chỉ là một nụ hôn, còn hơn là để tôi lao mình vào thế giới mênh mông không bạn bè thân thích này. Ông tin chắc là tôi đã phải chịu nhiều cơ cực hơn những gì tôi kể lại với ông.
- Vâng, nhưng dù em có phải chịu đựng như thế nào đi nữa thì tất cả cũng đã nhanh chóng trôi qua rồi. - Tôi trả lời, và tiếp tục kể cho ông nghe chuyện mình đã được cư xử ở Moor House như thế nào, tìm được chân dạy học ra sao,… Tiếp đó là chuyện tôi bỗng dưng trở nên giàu có, rồi chuyện tìm ra những người họ hàng. Tất nhiên là cái tên St. John luôn được nhắc đến trong diễn biến các câu chuyện. Tôi vừa dứt lời thì ông nhắc lại ngay cái tên ấy:
- Thằng cha St. John đó là anh họ em à?
- Vâng.

[bevanng]

- Em nhắc đến anh ta luôn, vậy em có thích hắn không?
- Thưa ông, anh ấy là người rất tốt, em không thể không thích anh ấy được.
- Một người rất tốt ư? Nghĩa là một người đáng tôn trọng, có đạo đức tốt, tuổi năm mươi? Hay là thế nào?
- St. John mới có hai mươi chín tuổi, thưa ông.
- Nói như người Pháp là “Jeune encore”1. Hắn là một người lùn tịt, lạnh lùng và không kiểu cách? Một người mà tốt có nghĩa là không có những tật xấu, chứ không phải là có những điểm nổi bật về đức hạnh, đúng không?
1. Vẫn còn trẻ.
- Anh ấy là một người hoạt động không biết mệt. Anh ấy sống là để thực hiện những việc vĩ đại cao quý.
- Nhưng đầu óc hắn thì thế nào? Chắc cũng chỉ là dạng còi thôi phỏng? Hắn nói hay, nhưng cũng chỉ làm em nhún vai khi nghe hắn nói chứ gì?
- Anh ấy là người kiệm lời, nhưng những gì anh ấy đã nói đều là không sai. Đầu óc anh ấy thì vào bậc nhất, em nghĩ không có ấn tượng mấy, nhưng lại có sức mạnh.
- Vậy là một người có năng lực ư?
- Thật sự có năng lực.
- Một người được giáo dục toàn diện?
- St. John hoàn toàn là một học giả toàn diện và sâu sắc.
- Còn cách xử sự, tôi nghĩ là em đã nói không hợp với sở thích của em? Tự phụ và có vẻ nhà tu lắm?
- Em đã bao giờ nói gì về cách xử sự của anh ấy đâu, nhưng trừ phi em là kẻ có những sở thích thấp hèn thì không nói làm gì, vì anh ấy là người lịch thiệp, điềm đạm và rất nhẹ nhàng.
- Bộ dạng của hắn thì… tôi không nhớ em đã mô tả như thế nào… Chắc cũng cùng một giuộc với đám mục sư mới tập sự, thô thiển trong cái cổ áo trắng tinh, ngất ngưởng trên đôi giày cao đế chứ gì?
- St. John luôn là người biết ăn mặc. Anh ấy là một người đẹp trai, cao to, mắt xanh, có khuôn mặt của người Hy Lạp.
- (Lẩm bẩm) Đồ chết tiệt!… (Nói với tôi) Thế em có thích hắn không, Jane?
- Có chứ, ông Rochester, em rất thích anh ấy, nhưng sao ông cứ hỏi em mãi như vậy?
Tất nhiên là tôi dễ dàng nhận thấy người đối thoại với mình đang bị cuốn phăng về đâu. Ông đang lên cơn ghen, đang bị cơn ghen giày vò. Nhưng nếu vậy thì càng tốt, vì nó sẽ làm cho ông đỡ vật vã vì những nỗi ưu phiền đã tràn ngập trong lòng ông bấy lâu. Vì vậy tôi không muốn thỏa mãn ngay đòi hỏi của con rắn ấy.
- Có lẽ cô cũng chẳng cần ngồi vào lòng tôi lâu hơn nữa, cô Jane nhỉ? - Ông mỉa mai, có phần hơi bất ngờ.
- Sao lại không, thưa ông?
- Bức chân dung mà cô vừa phác ra đó cho thấy một sự tương phản quá còn gì. Những lời của cô đã vẽ nên chính vị thần Apollo1 tuyệt đẹp, và nó vẫn đang nằm trong trí tưởng tượng của cô đấy thôi - là “cao to, mắt xanh, có khuôn mặt của người Hy Lạp” đấy. Vậy mà đôi mắt cô lại đang phải nhìn một Vulcan… một thằng thợ rèn thật sự, người đen thui, vai u thịt bắp, đã thế lại còn đui mù và què cụt nữa chứ.
1. Trong thần thoại Hy Lạp, Apollo là thần thi ca và nghệ thuật, có thân hình đẹp lý tưởng; còn Vulcan là thần thợ rèn, thọt chân, đã xấu xí lại hay ghen.
- Quả thực là trước đây, chưa bao giờ em nghĩ như vậy, nhưng bây giờ chính ông đang khẳng định mình giống anh chàng Vulcan đấy nhé.
- Thế thì được rồi, cô có thể bỏ tôi mà đi được rồi đấy, thưa cô. Nhưng trước khi bỏ đi (nhưng ông lại càng ghì chặt tôi hơn bao giờ hết!), cô làm ơn trả lời tôi một, hai câu đã.
Ông ngừng lại.
- Hỏi gì cơ, thưa ông Rochester?
Thế rồi cuộc đối chất diễn ra như thế này:
- St. John đưa cô làm cô giáo ở Morton trước khi biết cô là em họ phải không?
- Đúng thế.
- Cô thường xuyên gặp hắn? Thỉnh thoảng hắn lại đến thăm trường?
- Ngày nào cũng đến.
- Hắn thường tán thành các kế hoạch của cô, đúng không, Jane? Tôi biết các kế hoạch của cô lúc nào cũng khôn khéo lắm mà, vì cô là người có tài năng.
- Đúng, anh ấy luôn tán thành.
- Chắc là hắn đã khám phá ra ở cô nhiều điều mà hắn không ngờ tới? Vì cô có một số khả năng không phải tầm thường mà.
- Điều đó thì em chịu.
- Cô nói cô sống ở một ngôi nhà nhỏ cạnh trường, thế hắn có bao giờ đến đó thăm cô không?
- Thỉnh thoảng.
- Vào buổi tối?
- Có một, hai lần gì đó.
Ngừng một lát.
- Cô còn ở với hắn và các em hắn bao lâu sau khi phát hiện có họ với nhau?
- Năm tháng.
- Rivers có để nhiều thì giờ sống với các cô ở nhà không?
- Có, phòng khách sau là phòng nghiên cứu của cả anh ấy và chúng em. Anh ấy ngồi bên cửa sổ, còn chúng em ngồi ở bàn.
- Hắn có nghiên cứu nhiều không?
- Nhiều!
- Nghiên cứu cái gì?
- Tiếng Hindi.
- Thế cô làm gì trong thời gian ấy?

[bevanng]

- Lúc đầu, em học tiếng Đức.
- Hắn dạy cô à?
- Anh ấy không biết tiếng Đức.
- Hắn không dạy cô cái gì à?
- Một ít tiếng Hindi.
- Rivers đã dạy cô học tiếng Hindi?
- Thưa ông, vâng.
- Cả các cô em cũng học?
- Không.
- Chỉ mình cô thôi?
- Chỉ mình em thôi.
- Cô đã đòi học à?
- Không.
- Hắn muốn dạy cô à?
- Đúng thế.
Lại ngừng một lát.
- Tại sao hắn lại muốn thế? Cô dùng tiếng Hindi làm gì?
- Anh ấy định cùng em sang Ấn Độ.
- À! Thì ra gốc rễ của vấn đề là đây. Hắn có muốn lấy cô không?
- Anh ấy có hỏi em làm vợ.
- Lại là một chuyện viễn tưởng, cô định bịa chuyện để chọc tức tôi chứ gì?
- Xin lỗi ông, đó hoàn toàn là sự thực. Anh ấy đã hơn một lần hỏi lấy em, và còn nhất quyết giữ vững ý định của mình hơn ông nữa kia.
- Cô Eyre, tôi nhắc lại là cô có thể bỏ tôi mà đi được rồi đấy. Sao cô cứ bắt tôi phải nhắc mãi một điều thế nhỉ? Tại sao tôi đã giục cô đi mà cô cứ ngồi ì mãi vào lòng tôi như thế?
- Vì em thấy ngồi đây dễ chịu.
- Không, Jane ạ, chẳng dễ chịu đâu, vì trái tim cô đâu còn ở bên tôi, mà ở bên người anh họ cô, cái anh chàng St. John kia. Ôi, thế mà cho đến tận bây giờ tôi vẫn cứ tưởng Eyre bé nhỏ là hoàn toàn của mình cơ đấy! Nhưng thôi, có buồn cũng chẳng ích lợi gì. Cô Jane này, cứ bỏ tôi đi, cứ về mà lấy Rivers đi.
- Vậy thì cứ xua đuổi em đi, ông ạ, vì sẽ chẳng bao giờ em lại tự ý rời bỏ ông cả.
- Jane, bao giờ tôi cũng thích nghe giọng nói của cô, nó làm sống dậy nguồn hy vọng trong tôi, vì nghe nó thật chân thành. Khi nghe giọng cô nói, tôi bỗng ngỡ mình được quay lại một năm trước. Tôi quên mất là cô đã có một quan hệ mới. Nhưng tôi không phải là một thằng ngu. Thôi nào, hãy đi đi!
- Em phải đi đâu, thưa ông?
- Theo con đường của cô… với người chồng mà cô đã chọn.
- Là ai vậy?
- Cô biết rồi, là St. John Rivers.
- Anh ấy không phải là chồng em, và cũng không bao giờ là như vậy được. Anh ấy không yêu em. Em không yêu anh ấy. Anh ấy yêu (nếu có thể gọi là yêu, nhưng không giống ông) một cô gái rất đẹp tên là Rosamond. Anh ấy muốn lấy em chỉ vì nghĩ em rất hợp với vai trò làm vợ một nhà truyền giáo, còn cô gái kia thì không thể làm được. Anh ấy tốt và giỏi giang, nhưng nghiêm khắc, và đối với em thì lạnh như một tảng băng vậy. Anh ấy chẳng giống ông tí nào. Em không cảm thấy hạnh phúc khi ở bên anh ấy, gần anh ấy, sống với anh ấy. Anh ấy không nuông chiều em, không âu yếm em được. Anh ấy chẳng thấy gì là hấp dẫn ở con người em, kể cả tuổi trẻ, mà chỉ thấy có một vài điểm hữu ích về tinh thần thôi. Vậy mà em lại phải bỏ ông, để đi với anh ấy sao?
Tôi chợt rùng mình và bất ngờ ôm chặt lấy ông chủ mù lòa thân yêu của mình, ông mỉm cười:
- Có đúng vậy không, Jane? Hiện trạng quan hệ giữa cô và St. John có đúng như vậy không?
- Hoàn toàn đúng như thế! ông không cần phải ghen làm gì! Em muốn trêu chọc ông một chút để ông quên đi nỗi buồn thôi, vì em nghĩ thà tức giận còn hơn là buồn phiền trong lòng. Giá như có thể thấy được tấm lòng và tình yêu của em đối với ông như thế nào thì chắc hẳn ông sẽ cảm thấy hãnh diện và hài lòng lắm. Thưa ông, trái tim em hoàn toàn thuộc về ông, nó là của ông và sẽ còn là của ông, cho dù số phận có đày đọa em phải xa ông mãi mãi.
Một lần nữa, khi ông hôn tôi, những ý nghĩ đau buồn lại khiến gương mặt ông tối lại.
- Tôi mù lòa, thân tàn ma dại rồi! - Ông lẩm bẩm, vẻ đầy nuối tiếc.
Tôi vuốt ve để ông nguôi lòng. Tôi biết ông đang nghĩ gì và muốn nói ra hộ ông, nhưng lại không dám. Lúc ông quay mặt đi trong một phút, tôi chợt thấy một giọt lệ trào ra từ con mắt tật nguyền và lăn dài trên gò má rắn rỏi của ông. Tim tôi như thắt lại.
- Tôi giờ chẳng khác gì cây dẻ già nua bị sét đánh hôm nào trong vườn Thornfield. - Ông nói sau một lát im lặng, giọng trầm hẳn xuống - Gốc cây đổ ấy có quyền gì mà đòi một cây kim ngân hoa đang đâm chồi nảy lộc lấy tán lá tốt tươi che chở cho cái thân tàn của nó chứ?
- Thưa ông, ông không phải là một gốc cây bị sét đánh tàn tạ, ông vẫn xanh tươi và đầy nhựa sống. Dù ông muốn hay không, thì rồi cũng có ngày những cây con sẽ mọc lên quanh cội rễ của ông, vì chúng vui thích được náu dưới cái bóng hào phóng của ông. Và khi đã mọc lên rồi, chúng sẽ nương tựa vào ông, quấn quanh lấy ông, vì sức mạnh của ông đã tạo cho chúng một chỗ dựa quá vững chắc.
Ông lại mỉm cười. Tôi đã làm ông nguôi ngoai rất nhiều.
- Em nói đến tình bạn ư, Jane? - Ông hỏi.
- Vâng, tình bạn. - Tôi hơi ngập ngừng trả lời, vì tôi biết tôi muốn nói đến một cái gì đó còn hơn cả tình bạn, nhưng chưa biết diễn đạt thế nào cho đúng, ông đã giúp tôi:
- Kìa, Jane! Tôi lại cần có một người vợ kia.
- Có đúng thế không, thưa ông?
- Đúng, nhưng em thấy mới mẻ lắm sao?
- Tất nhiên rồi, vì trước có thấy ông nhắc gì đến chuyện ấy đâu?

[bevanng]

- Em không đón nhận tin đó ư?
- Điều đó còn tùy vào hoàn cảnh, thưa ông… tùy vào sự lựa chọn của ông.
- Em sẽ chọn hộ tôi, Jane ạ. Tôi sẽ nghe theo quyết định của em
- Vậy thì, thưa ông, ông hãy chọn… người nào yêu ông nhất.
- Ít nhất thì tôi cũng sẽ chọn… người nào tôi yêu nhất. Jane, em sẽ lấy tôi chứ?
- Vâng, thưa ông.
- Một kẻ mù lòa khốn khổ, kẻ mà đi đâu em cũng sẽ phải cầm tay đưa đi.
- Vâng, thưa ông.
- Có thật thế không, Jane?
- Hoàn toàn đúng như thế, thưa ông.
- Ôi, em yêu dấu của tôi! Cầu Chúa phù hộ và ban phúc lành cho em!
- Ông Rochester, nếu khi nào trong đời em đã làm được một việc gì tốt, có một ý nghĩ tốt, đã cầu nguyện một cách chân thành, đã biết ước mong những điều tốt đẹp mà không có gì đáng chê trách, thì có lẽ bây giờ chính là lúc em được thưởng công đấy. Được làm vợ ông, đối với em, là hạnh phúc duy nhất của em trong cuộc đời này.
- Vì em tìm được niềm vui trong sự hy sinh.
- Hy sinh! Em làm gì mà gọi là hy sinh chứ? Chẳng lẽ có được đặc quyền vòng cánh tay ôm lấy người mà em vẫn quý trọng… được đặt môi hôn người mà em yêu… được nương tựa vào người mà em tin tưởng cũng gọi là hy sinh ư? Nếu vậy thì quả thực em đã tìm được niềm vui trong sự hy sinh.
- Và phải còn gánh chịu cái tật nguyền của tôi, phải nhắm mắt bỏ qua cho những khiếm khuyết của tôi nữa chứ.
- Đó là những điều không tồn tại đối với em, thưa ông. Bây giờ em lại yêu ông hơn, bởi vì em thực sự cảm thấy mình có ích cho ông hơn là khi ông còn là một người độc lập kiêu căng và ông coi rẻ hết thảy mọi thứ, trừ vai trò là người ban ơn và che chở cho người khác.
- Từ trước đến nay tôi vẫn ghét để cho người khác giúp đỡ, dẫn dắt. Nhưng từ giờ trở đi, tôi cảm thấy có lẽ mình sẽ không ghét như thế nữa. Tôi vốn không thích đặt tay mình trong tay một người làm thuê, nhưng tôi lại rất vui khi cảm thấy nó được ấp ủ trong những ngón tay bé nhỏ của Jane. Tôi thích được sống cô độc hơn là được bọn đầy tớ thường xuyên chăm sóc, nhưng sự quan tâm của Jane sẽ đem lại niềm vui vĩnh hằng cho tôi. Jane phù hợp với tôi, nhưng không biết tôi có hợp với Jane không?
- Hợp đến cả từng đường gân thớ thịt nhỏ nhất của em, thưa ông.
- Nếu vậy thì chẳng có lý do gì trên đời khiến chúng ta phải chần chừ nữa. Chúng ta phải kết hôn ngay.
Ông nhìn và nói với tôi bằng một vẻ thực sự háo hức. Và cái tính bồng bột ngày nào của ông lại trỗi dậy.
- Chúng ta phải thuộc về nhau ngay lập tức, không việc gì phải trì hoãn nữa, Jane ạ. Bây giờ chỉ cần có giấy đăng ký là có thể kết hôn được rồi.
- Ông Rochester, em vừa chợt nhận ra rằng trời đã quá trưa lâu rồi, con Pilot hiện cũng đã mò về tìm bữa. Ông đưa đồng hồ em xem nào.
- Jane, em hãy cài luôn vào dây lưng đi, và từ nay em cứ giữ lấy nó. Tôi có cầm cũng chẳng để làm gì.
- Đã gần bốn giờ chiều rồi, thưa ông. Ông có thấy đói không?
- Ngày thứ ba kể từ ngày hôm nay, chúng ta sẽ làm lễ cưới, Jane ạ. Giờ thì chẳng cần phải bận tâm đến khăn áo hay đồ trang sức, vì tất cả chẳng còn nghĩa lý gì nữa.
- Ánh nắng mặt trời đã lau khô những giọt nước mưa, thưa ông. Và những làn gió cũng đã lặng mất rồi, em bắt đầu cảm thấy nóng quá đi.
- Jane này, em có biết hiện tôi vẫn còn đeo chuỗi hạt của em quanh cái cổ đồng hun của tôi, sau chiếc cà vạt này không? Từ ngày tôi mất cái kho báu duy nhất của mình, tôi đã mang nó như mang một kỷ vật về em vậy.
- Chúng ta sẽ đi qua rừng để về nhà đi, đường ấy có nhiều bóng râm.
Ông vẫn mãi theo đuổi dòng suy nghĩ của riêng mình và chẳng hề để ý đến lời tôi nói.
- Jane! Tôi dám chắc là em vẫn nghĩ tôi là một con chó vô đạo, nhưng đúng vào lúc này đây, lòng tôi đang tràn ngập một sự biết ơn đối với Chúa nhân từ đã dựng nên trái đất này. Người đã thấy những điều mà con người không thể thấy, mà tất cả đều công minh hơn nhiều. Người đã phán xét không như con người phán xét, mà tất cả đều thông thái hơn nhiều. Tôi đã có những hành động sai lầm, đã làm ô uế bông hoa trong trắng của tôi và định hà hơi tội lỗi vào sự thuần khiết của nó. Đấng vạn năng đã tước bỏ nó đi. Còn tôi, trong cơn nổi loạn ngoan cố, gần như đã nguyền rủa sự ban phát của Người. Thay vì phải tuân theo phán quyết của Người, tôi lại đi thách thức lại. Công lý thần thánh cứ tiếp tục hành trình của nó, và tai họa đã đổ sập lên đầu tôi. Tôi buộc phải đi qua thung lũng bóng tối của thần chết. Những sự trừng phạt của Người quả là khắc nghiệt, và một lệnh trừng phạt đã giáng xuống đầu tôi, khiến tôi phải phục tùng mãi mãi. Em biết tôi rất kiêu hãnh về sức mạnh của mình, nhưng bây giờ điều đó còn có nghĩa gì khi mà tôi phải chịu sự dẫn dắt của người khác, như thế thì chẳng khác nào một đứa trẻ yếu đuối cả. Mới đây, Jane ạ, chỉ mới đây thôi, tôi mới bắt đầu nhìn thấy và biết rằng Chúa đã đặt bàn tay của Người vào định mệnh của tôi. Và tôi bắt đầu cầu kinh, những đoạn kinh dù rất ngắn, nhưng phải nói là rất thành kính.
Trước đây mấy hôm, tôi có thể nói rõ là bốn hôm, tức là tối thứ hai vừa rồi, tôi bỗng thấy trong người day dứt khác thường. Một nỗi buồn khôn tả trào dâng trong lòng thay cho cơn giận dữ, một nỗi đau giày vò thay cho cơn bực bội. Kể từ khi không tìm được em ở nơi đâu cả, lúc nào tôi cũng có cảm giác là em đã chết. Đêm hôm đó, trời cũng khuya rồi, khoảng giữa mười một và mười hai giờ gì đó, trước khi quay về với giấc ngủ tối tăm, tôi đã cầu xin Chúa sớm cho tôi được từ bỏ thế giới này để sang thế giới bên kia, nơi tôi còn có hy vọng được gặp Jane, nếu Người cho thế là tốt hơn.
Tôi đang ngồi bên cửa sổ mở rộng trong phòng mình. Dưới hương đêm thơm ngát, dù không thể nhìn thấy một vì sao nào, nhưng tôi vẫn biết là có trăng lên nhờ một quầng sáng nhạt nhòa trước mặt. Và tôi lại khao khát có em, Jane ạ! Cả tâm hồn và thể xác tôi đều muốn có em! Trong một tâm trạng lo âu và cung kính, tôi hỏi Chúa xem mình bị cô đơn, đau khổ, giày vò lâu như vậy đã đủ chưa, và liệu tôi có sớm được hưởng hạnh phúc và sự thanh thản một lần nữa không? Đành rằng tôi xứng đáng phải hứng chịu tất cả, tôi thừa nhận điều đó, nhưng tôi vẫn biện hộ rằng tôi khó có thể chịu đựng hơn được nữa, và toàn bộ mong ước trong tim tôi vô tình buột khỏi miệng thành tiếng “Jane! Jane! Jane!”.

[bevanng]

- Ông đã nói thành tiếng thật à?
- Đúng thế, Jane ạ. Nếu lúc ấy nghe thấy tôi nói, thế nào người ta cũng bảo là tôi điên cho mà xem. Tôi thốt nên lời bằng một nghị lực cuồng loạn.
- Vào đêm thứ hai vừa rồi, lúc gần nửa đêm phải không?
- Đúng, nhưng thời gian thì chẳng có gì đáng nói, mà sự việc xảy ra tiếp theo mới là chuyện lạ. Em sẽ nghĩ là tôi mê tín - vì trong dòng máu tôi ít nhiều cũng có mê tín - nhưng đó là sự thật, ít nhất thì cũng thật như những gì tôi đã thấy để bây giờ kể lại cho em nghe đây.
Tôi vừa thốt ra mấy tiếng “Jane! Jane! Jane!” thì không hiểu từ đâu bỗng có tiếng trả lời: “Em đến đây! Chờ em với!”, nhưng tôi không biết đó là tiếng ai. Và một lát sau lại có tiếng thì thầm trong gió: “ông đang ở đâu?”
Nếu có thể, thì tôi sẽ kể em nghe ý nghĩ, cảnh tượng mà những lời nói đó đã gợi lên trong tâm trí tôi, nhưng có điều là rất khó tả lại những gì tôi muốn diễn tả. Như em thấy đấy, Ferndean nằm sâu tít trong một khu rừng rậm, nên mọi tiếng động đều bị chặn lại và tắt dần mà không hề có một tiếng vang nào hết. Câu nói “Ông đang ở đâu?” hình như được phát ra từ giữa những ngọn núi, vì tôi nghe thấy có tiếng đồi núi vọng lại. Lúc ấy, tôi cảm thấy làn gió thoảng qua trên trán mình có vẻ mát lạnh hơn. Tôi có cảm tưởng tôi và Jane đang gặp nhau trong một khung cảnh hoang vu, hiu quạnh nào đó. Về mặt tinh thần tôi tin chắc rằng nhất định chúng ta đã có sự thần giao cách cảm với nhau. Chắc là vào giờ đó, em đang ngủ không biết gì, Jane ạ, và có lẽ linh hồn em đã thoát khỏi thể xác giam giữ nó để tới an ủi tôi, vì lúc đó tôi nghe đúng là giọng nói của em. Điều đó cũng chắc chắn như thể hiện tôi vẫn còn đang sống vậy!
Thưa bạn đọc, cũng đúng vào đêm thứ hai, khoảng gần nửa đêm chính tôi cũng đã nghe thấy tiếng gọi huyền bí kia để rồi đáp lại bằng chính những lời mà ông đã nghe thấy. Tôi lắng nghe ông Rochester thuật lại câu chuyện, nhưng không tiết lộ gì về điều đó. Sự trùng hợp này khiến tôi quá mơ hồ và lo sợ để có thể nói hay bàn luận với ông. Tôi quyết định cứ giữ kín trong lòng để suy ngẫm một mình.
- Bây giờ thì em không còn phải ngạc nhiên tại sao tối qua, - Ông chủ tôi tiếp tục - khi em đột nhiên xuất hiện trước mặt tôi, tôi lại có vẻ rất khó tin em không phải chỉ là một giọng nói và một ảo ảnh, nghĩa là một cái gì sẽ lặng lẽ tan biến trong hư không như tiếng thì thầm và tiếng vọng của núi đồi đã tan biến đi đêm trước rồi nhé. Bây giờ, tôi sẽ cảm tạ Chúa! Tôi biết mọi việc bây giờ đã khác rồi.
Ông bế tôi xuống rồi đứng dậy, kính cẩn bỏ mũ, cúi đầu, đứng lặng yên, đôi mắt không còn ánh sáng hướng xuống đất. Tôi chỉ nghe rõ mấy câu cuối ông nói:
- Tôi cảm tạ đấng Sáng tạo ra tôi, vì trong lúc phán xử, Người vẫn tỏ lòng khoan dung với tôi. Tôi cúi xin đấng Cứu thế ban cho tôi sức mạnh để từ nay về sau, tôi được sống một cuộc sống trong sạch hơn quãng đời mà tôi đã để mất!
Rồi ông chìa tay cho tôi dắt về nhà. Tôi nắm lấy bàn tay thân yêu ấy áp lên môi một lúc, rồi quàng qua vai tôi. Tôi thấp hơn ông nhiều nên nguyện là người nâng đỡ và dẫn đường cho ông. Chúng tôi đi vào rừng và trở về nhà.

[bevanng]

CHƯƠNG 38

Thưa bạn đọc, vậy là tôi đã lấy ông Rochester. Lễ cưới của chúng tôi diễn ra thật giản dị, chỉ có ông, tôi, vị mục sư và người phụ lễ. Từ nhà thờ về, tôi chui ngay vào nhà bếp của điền trang - khi bà Mary đang bận nấu nướng, còn ông John thì mãi lau chùi đồ ăn - tôi thông báo luôn:
- Bà Mary à, tôi và ông Rochester vừa làm lễ cưới sáng nay xong.
Cả hai vợ chồng người quản gia thuộc loại người kín đáo và thờ ơ lãnh đạm. Người ta có thể báo một tin quan trọng cho họ bất cứ lúc nào mà không phải lo chói tai, nhức óc và sốt ruột vì những lời bình phẩm và hỏi han ồn ào của họ. Nghe thông báo, Mary trố mắt ngẩng mặt nhìn tôi, tay cầm thìa của bà bỗng đờ ra, cả ông John cũng dừng tay. Nhưng rồi Mary cũng trở lại với con gà đang quay dở và chỉ nói:
- Thế hả cô? Chắc là được đấy!
Một lát sau mới thấy bà nói tiếp: “Tôi cũng có trông thấy cô đi ra cùng ông chủ, nhưng không biết là hai người đến nhà thờ làm lễ cưới” và rồi lại tiếp tục quay nốt con gà. Tôi quay lại nhìn thì thấy ông John đang cười ngoác miệng đến tận mang tai.
- Tôi đã bảo Mary rồi mà. - Ông nói - Tôi biết ông Edward sẽ làm vậy. John là một người đầy tớ già, biết ông Rochester từ khi ông còn ở địa vị con thứ trong gia đình, cho nên vẫn gọi ông bằng tên thánh). Tôi biết thế nào ông chủ cũng không thể chịu lâu được, nhưng ông ấy làm như vậy cũng phải, cầu mong cô được hưởng trọn niềm vui, thưa cô.
- Cảm ơn ông, ông Rochester bảo tôi biếu ông và bà Mary cái này. - Tôi nói và đặt vào tay ông tờ giấy năm bảng, rồi không đợi họ cảm ơn, tôi rời khỏi bếp. Một lát sau, khi có việc phải đi qua cửa bếp, tôi nghe thấy họ nói với nhau: “Cô ấy có khi còn tốt cho ông ấy hơn tất cả các bà lớn khác ấy chứ”, rồi: “Cô ấy không đẹp thì cũng tốt tính, và chỉ cần đẹp với ông ấy là đủ rồi”.
Sau lễ cưới, tôi gửi thư ngay đến Moor House và Cambridge để báo tin. Diana và Mary rất tán thành việc tôi làm. Diana nói cô chỉ chờ chúng tôi hưởng xong tuần trăng mật là đến thăm tôi ngay.
- Cô ấy đừng nên chờ đến lúc ấy thì hơn, Jane ạ. - Ông Rochester bảo khi nghe tôi đọc thư - Như thế thì chậm quá, vì trăng mật sẽ sáng mãi đến cuối đời chúng ta kia mà, ánh sáng của nó chỉ nhạt nhòa trên nấm mồ của em hay của tôi thôi.
St. John đón nhận tin ấy ra sao, tôi không được biết vì không thấy anh viết thư trả lời. Phải sáu tháng sau tôi mới nhận được thư anh, nhưng trong thư không nhắc gì đến tên Rochester cũng như cuộc hôn nhân của tôi. Thư anh viết vẫn tử tế, bình thản, tuy có hơi nghiêm trang. Sau đó, anh vẫn viết thư đều đặn (nhưng thưa thớt) cho tôi. Anh hy vọng tôi được hạnh phúc và tin rằng tôi không thuộc hạng người sống thiếu đức tin ở Chúa, chỉ biết nặng đầu vì những điều trần tục.
Thưa bạn đọc, chắc bạn cũng chưa hoàn toàn quên cô bé Adela? Tôi cũng vậy, tôi đã hỏi và được ông Rochester đồng ý cho sớm đến trường thăm nó. Khỏi phải nói cô bé đã mừng rỡ như thế nào khi gặp lại tôi, khiến tôi cũng không khỏi xúc động. Nhìn nó gầy và xanh quá! Nó bảo nó thấy buồn khi ở trường. Tôi thấy các quy định của nhà trường quá hà khắc, chương trình học cũng quá nặng đối với một đứa trẻ ở tuổi nó. Vì vậy tôi phải đem nó về nhà, những mong sẽ lại làm bảo mẫu cho nó một lần nữa. Nhưng tôi đã sớm nhận thấy là không thể được, vì bây giờ thời gian và sự chăm sóc của tôi đều phải ưu tiên dành cho một người khác, ấy là chồng tôi. Vậy là tôi lại đành phải tìm một trường khác có hệ thống giáo dục thoáng hơn và ở gần nhà hơn, cho phép tôi có thể đến thăm nom nó và thỉnh thoảng đón nó về nhà chơi. Và tôi cũng cố gắng không để nó thiếu thốn một thứ gì có thể làm cho nó được thoải mái. Adela đã sớm thích nghi với mái trường mới, nên nó rất vui và đạt nhiều tiến bộ trong việc học hành. Nó lớn dần lên, và có vẻ như nền giáo dục lành mạnh của người Anh đã uốn nắn cho nó nhiều khuyết tật của người Pháp. Khi nó rời khỏi nhà trường, tôi thấy nó thực sự trở thành một người bạn biết sống và dễ bảo, tốt tính và lễ phép của tôi. Bằng sự quan tâm chân thành đối với tôi và người thân của tôi, nó đã đền đáp lại chút lòng tử tế mà bấy lâu nay tôi vẫn dành cho nó trong phạm vi khả năng của mình.
Câu chuyện tôi kể cũng đã đến đoạn kết, chỉ xin nói đôi lời về cuộc đời làm vợ của tôi và vắn tắt lại số phận của những người mà tên tuổi thường được nhắc đến trong câu chuyện này, sau đó tôi xin dừng bút.
Vậy là tôi đã lấy chồng được mười năm. Tôi hiểu thế nào là sống trọn cho tình yêu và sống với người mình yêu nhất trên đời. Tôi tự cho mình đã được sống cực kỳ hạnh phúc, hạnh phúc vượt ra ngoài khả năng diễn tả của ngôn ngữ, bởi tôi là cuộc đời của chồng tôi, hoàn toàn như ông là cuộc đời của tôi. Tôi chưa bao giờ cảm thấy mệt mỏi khi sống với Edward, và ông cũng cảm thấy như vậy, do đó lúc nào chúng tôi cũng ở bên nhau. Đối với chúng tôi, sống bên nhau vừa có nghĩa là tự do như khi sống một mình, lại vừa có nghĩa là vui vẻ như khi sống cùng bạn bè. Tôi nghĩ chúng tôi có thể nói chuyện với nhau suốt ngày được. Trò chuyện đối với mỗi chúng tôi chỉ là một cách suy nghĩ sinh động hơn và được thể hiện thành lời mà thôi. Tôi gửi gắm trọn vẹn niềm tin của mình nơi ông, và ông cũng hoàn toàn đặt niềm tin ở tôi. Chúng tôi sống rất hợp nhau về tính cách, và kết quả là chúng tôi có một cuộc sống thực sự hòa thuận.
Ông Rochester vẫn tiếp tục bị mù sau hai năm đầu chung sống với tôi. Có lẽ chính vì hoàn cảnh ấy mà chúng tôi gần gũi nhau hơn, vì khi đó tôi là mắt, cũng như giờ đây vẫn còn là cánh tay phải của nhà tôi. Nói một cách văn vẻ thì khi ấy tôi còn là con ngươi của mắt ông (như ông thường bảo). Dù ngắm cảnh hay đọc sách, ông đều thông qua tôi. Chẳng bao giờ tôi cảm thấy chán vì phải thay ông nhìn ngắm phong cảnh thiên nhiên và thời tiết, rồi tả lại bằng lời nói cảnh ruộng vườn, cây cối, thành thị, sông hồ, mây bay, nắng chiều,… Cũng chẳng bao giờ tôi thấy chán vì phải đọc sách cho ông nghe, hoặc dắt ông đi những chỗ ông thích đi, làm những việc ông muốn làm. Ngược lại, mỗi khi giúp ông, tôi lại cảm thấy mình đang được hưởng một niềm vui trọn vẹn nhất, tuyệt vời nhất, ông yêu tôi bằng một tình cảm rất chân thành, chẳng bao giờ ông tỏ ra ngại ngùng khi bảo tôi giúp đỡ. Ông cảm thấy tôi cũng yêu ông rất nhiệt thành, nên có tận tụy giúp đỡ ông cũng là niềm mong mỏi của tôi.
Thế rồi vào một buổi sáng cuối hai năm ấy, khi đang đọc cho tôi viết hộ một lá thư, ông chợt bước lại gần bên tôi và cúi xuống, nói:
- Jane, em đang đeo một vật trang sức óng ánh quanh cổ đúng không?
- Vâng. - Tôi trả lời, vì quả thực là tôi có đeo một sợi dây chuyền vàng.
- Em mặc chiếc áo váy màu xanh nhạt, đúng không?
Đúng là tôi đang mặc chiếc váy đầm như thế. Lúc đó ông mới cho tôi biết là ít lâu nay, ông có cảm giác cái đám mây đen che một bên mắt ông đã bớt dày đặc đi, và bây giờ thì ông tin chắc là như thế.
Ngay sau đó, tôi và ông đã cùng lên London, đến nhà một bác sĩ nhãn khoa nổi tiếng để chẩn đoán bệnh, và dần dần một bên mắt ông đã được trả lại nguồn ánh sáng. Mặc dù bây giờ vẫn chưa nhìn được rõ lắm, cũng không thể viết hay đọc được nhiều, nhưng ông đã có thể đi lại một mình mà không cần ai dẫn dắt, và bầu trời cũng như mặt đất đối với ông không còn là một khoảng trống rỗng nữa. Khi ẵm đứa con đầu lòng trong tay, ông đã có thể nhìn thấy đứa bé được thừa hưởng chính đôi mắt của ông khi xưa: chúng to, sáng và đen láy.

[bevanng]

Tôi và Edward đều cảm thấy rất hạnh phúc, và điều đó càng được nhân lên gấp bội khi những người chúng tôi yêu quý nhất cũng đều được yên ấm. Diana và Mary Rivers đã lấy chồng. Mỗi năm một lần, họ lại đến thăm chúng tôi, và chúng tôi cũng đến thăm họ. Chồng Diana là một thuyền trưởng hải quân, một sĩ quan hào hiệp và là một người rất tốt. Chồng Mary là một tu sĩ, bạn đồng môn của anh trai cô. Cuộc hôn nhân của Mary kể cũng xứng đáng, vì chồng cô là người thành công trong sự nghiệp và sống có đạo. Cả thuyền trưởng Fitzjames và mục sư Wharton đều rất yêu vợ và cũng rất được vợ yêu.
Còn về St. John Rivers, anh đã rời nước Anh để đến với Ấn Độ. Anh đã dấn thân theo con đường anh đã tự vạch ra cho mình, và bây giờ vẫn tiếp tục theo đuổi con đường ấy. Anh không lấy vợ, và sẽ chẳng bao giờ lấy vợ được nữa. Từ trước đến nay, anh đã một mình làm tròn bổn phận cơ cực của mình, và bổn phận ấy đã gần đến ngày chấm dứt. Vầng ánh dương vinh quang của anh đã thấm thoát ngả về chiều tàn. Bức thư cuối cùng anh gửi đã khiến tôi không kìm được những giọt nước mắt rất nhân bản, và lấp đầy trái tim tôi bằng một niềm vui thần thánh. Anh đang chờ đợi cái phần thưởng bất diệt và vòng hoa vĩnh hằng. Tôi biết rằng sẽ có bàn tay của một người xa lạ nào đó viết gửi tôi một lá thư, báo cho tôi biết bề tôi tốt bụng và trung thành ấy cuối cùng đã được vời đến chia sẻ niềm vui của Chúa. Thế thì tại sao lại phải khóc vì điều đó chứ? Giờ phút cuối cùng của St. John hẳn sẽ không bị u tối bởi nỗi sợ thần chết, tâm hồn anh sẽ không bị vẩn đục, trái tim anh sẽ vẫn là một trái tim can trường, hy vọng của anh chắc chắn sẽ trở thành hiện thực, đức tin của anh sẽ được giữ vững. Lời nói của chính anh là sự đảm bảo cho những điều đó:
- Chúa tôi đã báo trước cho tôi. Mỗi ngày trôi qua, Người lại nhắc lại rõ ràng hơn: “Chắc chắn là ta sẽ đến ngay!”, và hàng giờ tôi lại đáp lại tha thiết hơn: “Amen, vâng, Chúa Jesus, vậy thì xin Người hãy tới!”.

Hết