Tác Giả: Nguyễn Hồng Dung
Chiếc xe Min cũ kỹ, nước sơn tróc loang lổ, máy nổ phành phành chói tai. Người đàn ông cầm lái mặc chiếc áo bộ đội cáu ghét, tỏa ra mùi mồ hôi chua nồng. Anh ta cho xe chạy như điên, lách qua những ổ gà ổ voi trên con đường lổn nhổn đá như làm xiếc. "Chậm thôi!", Viên hét. "Đừng sợ. Tôi có mười năm thâm niên chạy đường núi rồi! Chưa làm ai sứt một tẹo da!", anh gào to đáp lại. "Cô về đây nhận công tác? Bác sĩ hay cô giáo?". "Đại loại thế". Cô đáp hờ hững. Rừng núi lao qua họ. Lác đác những mái rạ mốc thếch nép vào sườn núi. Viên nhắm mắt mệt mỏi, bồng bềnh lạc vào cơn mơ ngay trong thực tại.
Khịch. Chiếc xe dừng lại. "Gì thế?", Viên mở choàng mắt. Họ đứng trước một chân dốc dựng đứng, lởm chởm đá. "Phải xuống đi bộ một đoạn. Bên kia đèo là làng rồi".
Chiếc ba lô trên vai nặng trĩu. Đi được vài bước, xoạch, chiếc dép cao gót lật tỏi, cô ngã chỏng chơ. Tuyệt vọng ném chiếc dép bung quai xuống vệ đường, Viên cố lên tới đỉnh dốc. Dưới chân cô là khe suối reo vui, nước trong vắt. Phía xa, một thung lũng nghèo nàn nằm phơi mình trong ánh nắng thu. Dòng nước ấm nóng ứa ra từ hai hốc mắt mệt mỏi đờ đẫn, cô nằm vật ra tảng đá trên đỉnh đèo. Trên đầu là bầu trời xanh ngắt, những đụn mây xốp nhởn nhơ. Một thứ tự do không hạn định. Mãi rồi những tiếng nức nở mới bật thoát ra khỏi lồng ngực. Mây trời nhòe đi. Một nỗi đau tê dại lan ra toàn cơ thể. Ý nghĩ rằng ngôi làng nghèo nàn kia là mồ chôn tuổi trẻ với những mối tình lãng mạn bay bổng một thời của mình khiến Viên cảm thấy tuyệt vọng.
Giật mình, Viên choàng dậy. Trước mặt cô lố nhố những gương mặt thơ trẻ, mắt đen to thô lố nhìn cô, tò mò cực độ. "Có phải cô là cô giáo mới không ạ?". Đứa lớn nhất lên tiếng. Cô gật đầu, lau vội ước mắt. Thì ra lũ trẻ đi đón cô giáo mới. Một đoàn rồng rắn hò hét xách túi đồ cho Viên chạy rầm rập trên đường làng, bụi tung mù mịt. Cái tin cô giáo mới về được truyền từ người này sang người kia, lan ra khắp thung lũng.
Ngôi trường nằm dưới chân một dãy núi. Nói là trường cho oai, thực ra đó chỉ là một dãy nhà ngói thấp tè, tường tróc nham nhở từng mảng lớn. Những gò đụn lô nhô trên sân chơi. Dãy nhà nhỏ, lợp tranh phía sau trường là nơi cho các thầy cô giáo ở đang vắng tanh vắng ngắt. Chỉ có một đàn gà nhởn nhơ kiếm ăn trong sân.
Đám trẻ đưa Viên vào một căn phòng nhỏ rồi lát sau đã tản đi hết. Cô đi ra giếng múc nước rửa mặt. Nước giếng mát lịm khiến cô tỉnh người. Cùng lúc dạ dày báo tín hiệu về cái đói. Trong căn phòng dành cho Viên có một mâm cơm còn nóng. Cô ăn ngon lành. Trên tường dán những họa báo màu, những bài thơ chép tay và chi chít những câu vô nghĩa. Chắc được ai đó viết ra trong những ngày dài buồn chán.
Buổi chiều, Viên lên đầu dốc, ngồi bó gối nhìn ra xa, giữa trùng điệp núi đồi. Màu cỏ tranh bắt nắng rộm vàng, như cháy lên một nỗi buồn man mác. Thỉnh thoảng mới thấy một bóng người lướt qua trên con đường mòn dẫn từ phía đồi xuống. Viên nhớ cồn cào cái thành phố ồn ào giờ đã cách hàng trăm cây số. Nhớ ánh điện lung linh luôn làm cháy lên khát vọng đổi đời. Ra trường, ba bốn năm loạng choạng trên thành phố, chẳng đến nỗi đói bữa nào nhưng chưa khi nào cô cảm thấy hạnh phúc. Mãi vẫn không thoát khỏi căn phòng trọ tồi tàn, tiếng cắn chửi nhau của hàng xóm như những bài tình ca cũ mèm lặp đi lặp lại bất kể sáng chiều. Công việc phập phù, luôn sống trong hy vọng, đợi chờ và tuyệt vọng. Những ái ân nhàu nát trên tấm nệm mốc meo. Nhiều lúc Viên cảm giác cô và Thanh yêu đương ân ái chỉ vì muốn chạy trốn nỗi cô đơn chán chường và trốn chạy chính mình. Nhưng sao bây giờ nơi đó lại tấy lên trong cô cảm giác tiếc nhớ và đau xót?
Một người đàn ông đang đi lên đỉnh đồi, hướng cái nhìn điềm tĩnh và ân cần về phía cô. Một ống tay áo của anh thõng xuống, đung đưa theo nhịp bước. Khuôn mặt sạm nắng, đôi mắt sâu ẩn chứa những tia sáng vui vẻ. "Chắc cô là Viên phải không? Tên tôi là Nam. Xin lỗi vì tôi không đi đón cô được". Anh hỏi xem cô đã ăn uống gì chưa, rồi lấy thêm một số đồ đạc, nói phải đi thăm bệnh nhân ngay.
Người đàn ông đi những bước nhanh vội vã. Viên vụt đứng dậy: "Này, anh ơi! Bao giờ thì thầy hiệu trưởng về ạ?". Quay lại, anh bật cười: "Trường đến giờ này chỉ có hai chúng ta thôi", "Anh kiêm cả thầy thuốc?". "Biết nói sao nhỉ... Việc gì trong làng này tôi cũng dính vào một tí ti". "Cho tôi đi theo được không?". Anh hơi ngần ngại: "Cô sẽ mệt đấy". "Tôi muốn xem cuộc sống ở đây thế nào".
"Bệnh nhân bị sao?". Viên hỏi trong khi đi như chạy theo sau anh hiệu trưởng trẻ. "Đây là một ca đỡ đẻ". "Ối!" Viên kêu lên và bưng miệng, kìm lại nỗi kinh ngạc. "Anh... hành nghề này lâu chưa?". "Nghề nào ? Đỡ đẻ ấy à? Trẻ con nửa làng này là do tôi đón ra đời!".
° ° °
Nơi họ đến là một túp lều nằm dưới chân một quả đồi. Đám trẻ con ba bốn đứa lau tau đứng ở sân, thập thò ngó đầu vào. Một bà đứng ở bậc thềm quát: "Xéo ra ngoài kia chơi đi!". Đám trẻ thụt vào sau chái nhà. Rồi bà đon đả ra đón họ, trên mặt đầy vẻ lo lắng: "Dạ, mời thầy vào! Em nó kêu la dữ lắm!". Viên tần ngần đứng ở bậc thềm. Những tiếng động viên rất dịu dàng của Nam lẫn với tiếng người đàn bà kêu rên thảm thiết. "Chị ấy sinh lần đầu à bác?". Bà gật đầu. Đã lâu lắm rồi Viên mới gặp một phụ nữ ăn trầu nhuộm răng đen. Bà ngồi bệt xuống sàn, lo lắng: "Nó đau đã hai ngày nay. Cầu trời cầu phật phù hộ...".
Nam bước ra sân. Anh vừa lau tay vào chiếc khăn bông vừa thông báo: "Cô ấy sắp sinh. Bác vào bên cạnh cô ấy đi, hướng dẫn cho thở đều, dưỡng sức". Nam lôi thuốc ra hút, khuôn mặt hơi đăm chiêu. "Có gì bất bình thường không?". Anh lắc đầu, thở ra một hơi khói dài đặc sánh. "Nhưng cô ấy yếu quá". Tiếng chị ta nghiến răng ken két để kìm nén cơn đau khiến Viên sợ nổi da gà. Trên chiếc ổ rơm ở góc nhà, một người đàn bà nhỏ thó, cởi truồng để lộ ra cái bụng kềnh càng đang lăn lộn, gồng mình lên bởi cơn đau. Người chị ta xanh tái, gân nổi lên chằng chịt trên tay, trên cổ. Mồ hôi vã ra, ướt đẫm chiếc áo thun xanh. Mỗi cơn đau khiến cho cổ chị ta vươn dài ra phía trước. Đột nhiên, hai cánh tay của chị làm Viên chú ý: đôi tay rất nhỏ, hai bàn tay khòng quặp vào phía lòng. Trong cơn đau đớn, chị gọi tên thầy Nam, van lạy anh cứu chị. Rồi bất ngờ chị quay ra rủa xả anh một cách thậm tệ.
"Anh thấy thế nào?". Anh cười, thổi phù điếu thuốc đang cháy khiến tàn lửa đỏ rơi lả tả xuống áo. "Cô nào lần đầu đẻ mà lại không chửi tôi? Họ cứ nghĩ rằng trong cái túi này - anh vỗ bồm bộp vào cái túi đựng dụng cụ đeo kè kè bên mình - có những liều thuốc giúp họ hết đau hay sao ấy". "Anh phải làm gì cho chị ấy đi chứ?" Viên nôn nóng. "Tôi biết lúc nào cần làm gì. Đừng lo".
Những tiếng thở dốc, rên la quằn quại. Viên sốt ruột lo lắng. Có tiếng đồ vật đổ vỡ. Chị ta đã đạp xô khúc gỗ chắn ngang làm chỗ tì chân, khiến đám thau chậu rơi loảng xoảng. Cơn đau đã cho chị một sức mạnh kinh người.
Bà mẹ xuống bếp. Hai tay bà run rẩy khi cầm siêu nước. Viên đỡ lấy, rót vào phích. "Người nhà đi đâu cả rồi hả bác?". Bà thở dài, hàng nước mắt lặng lẽ bò trên gò má khô khốc. "Số con bé nhà tôi khổ lắm! Nó từ nhỏ đã tật nguyền. Rồi chẳng biết nghe lời đứa nào xúi dại, mang thai... Mãi tới gần đây tôi mới biết. Nó thắt bụng chặt lắm. Ông nhà tôi nhục quá, uống thuốc tự vẫn suýt chết. Rồi ông đuổi nó đi. Thầy giáo đứng lên dàn xếp, cho nó dọn ra ở ngoài núi này...".
"Ai đó phụ tôi với!". Nghe giọng thầy, hai người như bị điện giật, đứng phắt dậy tất tả chạy vào buồng. Nhưng một cái gì đó giữ chân cô lại. Cô sợ. Nam đang hướng dẫn thai phụ thở và rặn. Những lời động viên khích lệ khiến chính Viên cũng có cảm giác yên tâm. "Cố lên! Một chút nữa thôi!".
Khi Viên đủ can đảm chạy vào buồng cũng là lúc người đàn ông lôi đứa bé ra khỏi lòng người mẹ, tiếng khóc to váng cả nhà phá tan bầu không khí căng thẳng. Một cảnh tượng vô cùng kinh hoàng và cảm động. Người đàn bà nằm trong vũng máu của chính mình, cố nhìn đứa con mới chào đời. "Con trai!". Nam cắt rốn, rồi đặt nó vào trong một tấm khăn. Bà già mừng rỡ đón đứa bé. Người mẹ trẻ gương mặt đẫm mồ hôi cũng nở một nụ cười mệt mỏi, rồi nhắm nghiền mắt lại.
Đứa bé nhanh chóng được tắm rửa, thay tã lót. Người đàn ông chỉ có một cánh tay lành lặn nhưng tiến hành mọi việc thật thuần thục. Viên chìa tay đón đứa bé. Nâng niu một sinh thể trên tay, tự nhiên Viên xúc động, suýt trào nước mắt.
° ° °
Đã hơn mười giờ đêm. Cả làng chìm trong giấc ngủ. Bầu trời thu đầy sao. Dải ngân hà vắt ngang bầu trời, chói sáng. Sương xuống hơi lạnh, khiến vô tình họ đi sát vào nhau hơn. Thỉnh thoảng nghe đâu đó có tiếng chó sủa. Một con chó đứng ở đầu cổng một ngôi nhà nào đó, thấy họ đi qua, sủa toáng, nhưng khi hai người đến gần, nó cụp đuôi ve vẩy mừng.
- Tôi đi đêm nhiều đến nỗi chó quen mặt.
Viên bật cười. Bóng tối phủ xuống làm mềm đi những đường nét khắc khổ trên gương mặt người đàn ông.
- Anh về đây lâu chưa?
- Đủ thời gian để chứng kiến không dưới vài mươi cuộc ra đi của các đồng nghiệp.
Họ dừng lại nơi đỉnh đồi, chọn một phiến đá phẳng ngồi xuống. Những cơn gió nhẹ mang theo mùi ngai ngái của cây lá, cái lạnh của sương đêm vùng núi đồi.
- Thật là lạ lùng và tuyệt vời - Bỗng Viên thốt lên.
- Cái gì cơ?
- Lần đầu tiên tôi được xem một con người chào đời...
Nam kể, cách đây một tháng, cô ấy suýt bị ông bố giết chết. Ông ấy đã phi thẳng một con dao vào mặt cô, may mà cô ấy kịp ngồi thụp xuống tránh được. Con dao rựa cắm phập vào cột nhà. Nam dàn hòa mãi, cuối cùng cô ấy mới được cho ra rìa làng dựng tạm một cái chòi.
- Nhưng cô ấy đã có cái mà cô mong ước. Với phụ nữ, làm mẹ là một hạnh phúc không gì thay thế được. Cô ấy đã dám làm.
Nam liếc nhìn vào mắt cô, hơi mỉm cười. Trong đêm tối, nụ cười của anh dịu dàng và thật đẹp.
- Người dân ở đây sống đơn giản, nhiều khi đến mức nực cười. Nhiều hủ tục còn tồn tại. Nhưng họ chất phác và có một tấm lòng rộng mở. Bọn trẻ thì dễ thương lắm. Rồi cô sẽ thấy.
Viên hình dung những khuôn mặt lem luốc lúc chiều và thoáng cười.
Cô quay hẳn về phía anh khi nghe giọng nói đầy dịu dàng:
- Có thể Viên sẽ yêu nơi này hoặc là không. Đơn giản hãy coi đây là một miền đất mà cô được đi qua trong cuộc đời. Nhiều cô giáo đã đến đây rồi bỏ về ngay sau vài ngày đầu tiên. Có người vì không chịu nổi cái nhà vệ sinh ở đây. Có người phát điên vì buồn chán...
- ...
- Trước kia tôi cũng đã không tìm thấy ý nghĩa tồn tại của chính bản thân mình. Nhưng bây giờ tôi thấy mình cần có mặt ở đây. Khi nào cảm thấy mình có ích cho một ai đó là ta đang hạnh phúc.
Viên lắng nghe anh nói và cảm thấy ngạc nhiên. Đúng là lâu lắm rồi cô không cảm thấy mình có ích cho ai cả. Những tháng năm loạng choạng trên thành phố cũng chỉ vì cuộc mưu sinh của riêng bản thân cô mà thôi.
- Khi mới được phân công về đây ngày nào tôi cũng uống rượu. Một niêu cơm ăn cả ngày. Hằng tháng đi 300 cây số đường bộ về thăm vợ. Đến khi được trở về thành phố thì hai đứa chia tay nhau... Mấy tháng sau tôi lại xách ba lô ngược lên đây. Thú thực, lúc đó tôi mới nhận ra mình yêu và nhớ nơi này.
Bầu không khí tinh khiết và se lạnh. Hơi ấm từ người đàn ông xa lạ lan tỏa sang cô. Viên nhắm mắt, một ước muốn điên rồ lướt qua đầu - muốn được ngả đầu trên vai con người từng trải ấy. Không hiểu sao cô cảm nhận được ở anh sự mạnh mẽ và sự chở che... Nơi đâu cũng có những con người tuyệt vời, cô thầm nghĩ.
- Này, tôi quên mất, phải ăn một chút chứ nhỉ?
Anh nhanh nhẹn vặt một chiếc lá chuối trải rộng ra phiến đá rồi lấy đồ ăn mà bà mẹ nhét vào trong chiếc túi rết, đem bày lên đó. Nửa con gà, một gói xôi, cút rượu, mấy trái cam.
- Xôi nếp ở làng này ngon lắm. Khi về thành phố tôi đã nhớ nó gần chết!
Thỉnh thoảng có tiếng cú rúc đâu đó trong đêm. Bỗng Viên ngừng nhai, cô thốt lên đầy vui sướng:
- Trăng kìa!
Một vầng trăng rạng rỡ đang lặng lẽ nhô lên phía đường chân trời. Ánh sáng dịu dàng, mong manh và trong suốt. Bầu trời trở nên quang đãng, sáng sủa. Thung lũng hiện ra trong ánh trăng bạc lung linh, diễm kiều và như đang say ngủ. Dưới ánh trăng những mái rạ cũ kỹ trở nên đẹp lạ thường. Dòng suối bạc lung linh hình như đang ca hát... Nhiều năm qua cô không được nhìn thấy cảnh trăng lên, cả đời cô chưa từng trông thấy quang cảnh nào tuyệt vời đến vậy. Phút giây này bỗng nhiên cô muốn khóc. Hạnh phúc đôi khi giản dị đến mức khó mà định nghĩa nổi.
- Tuyệt vời! - Viên thì thào.
- Hết buồn chưa?
- Anh muốn làm em vui sao?
- Không hẳn. Tôi chỉ muốn nói rằng biết cách thưởng thức cuộc sống ta sẽ thấy hài lòng và hạnh phúc.
Anh chuyển cút rượu cho cô. Mở nút lá chuối, cô ngửa cổ tu một ngụm. Hương thơm dịu và chất đắng nồng nàn xộc vào cổ.
- Ngon lắm! Nhưng anh chống lại nỗi cô đơn bằng cách nào?
Người đàn ông không trả lời, ngửa mặt nhìn trăng cười mơ mộng. Viên nói, và hốt hoảng nhận ra giọng mình giống như tiếng thở dài:
- Anh thật may mắn và hạnh phúc.
- Cũng chưa hẳn đã được như những gì Viên nghĩ. Tình yêu luôn cho tôi cảm giác như những làn gió hay là hương hoa. Đẹp mà khó nắm giữ lâu dài.
Hình như Viên đã uống sang ngụm thứ ba. Một luồng khí chạy trên sống lưng lành lạnh. Một nỗi niềm không thể diễn tả thành lời. Có thể bi kịch của Viên rồi sẽ ngoặt theo một hướng khác. Nhưng không sao, ở tuổi 28 dường như cô vừa học được cách bình thản đón nhận tất cả những vang động đến trong cuộc đời. Sống, là khám phá.
- Rượu ngon và trăng sáng quá! - Viên nói, như với chính mình.
Sài Gòn, Xuân 2004
Hết!
