Re: Angola Merkel Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng - Stefan Korn
Posted: 16 Apr 2017
Không ai có thể nói là không được cảnh báo. Không ai có thể tỏ ra bất ngờ. Vậy nhưng cuộc khủng hoảng người tị nạn đã diễn ra khắp nước Đức và châu Âu như một cảnh tượng tự nhiên. Hạn ngạch nhập cư đã quá tập trung vào Hy Lạp trong nửa đầu năm 2015, do đó có lẽ công chúng tại Đức đã bỏ qua hai cuộc họp đặc biệt của nội các, trong đó đã thảo luận về người di cư ồ ạt một cách đáng lo ngại - cho đến tháng 6 năm 2015 người nhập cư vào đất nước này đã bằng toàn bộ số người nhập cư của cả năm trước.
Cùng thời gian đó, Merkel đã có cuộc họp riêng về chủ đề này. Cô bé tị nạn người Palestine tên Reem Sahwil đã xuất hiện cùng với bạn học của mình để thảo luận với bà Merkel vào tháng 7. Cô bé 14 tuổi này hỏi nữ thủ tướng tại sao bà không thể chắc chắn rằng cô được phép ở lại Đức. Merkel đã trả lời một cách chính xác bằng một tuyên bố, sau đó giải thích một cách lạnh lùng: Không thể ở lại, luật pháp quy định như vậy. Reem đã khóc trước máy quay và bà Merkel làm cho tình hình tồi tệ thêm bằng cách an ủi vụng về. Phần lớn những gì diễn ra sau đó đã được giải thích bằng cảnh này: bà Merkel, cô bé bị tổn thương, Merkel không muốn có vẻ tàn nhẫn. Nhưng đó chỉ là một phần nhỏ của sự thật.
Không ai thật sự chắc về động cơ chính xác của nữ thủ tướng trong suốt những tháng đầu tiên của cuộc khủng hoảng người tị nạn. Merkel đã trả lời nhiều cuộc phỏng vấn về các quyết định của mình; bà liên tục trao đổi thông tin với những người thân tín, các quan chức cấp cao cùng cố vấn chính trị của bà. Từ những mảnh ghép này có thể tạo ra một bức tranh lớn hơn giúp người ta hiểu thêm về những quyết sách của bà. Còn việc bà có khôn ngoan về mặt chính trị hay không thì lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Không nhiều người có thể thật sự hiểu về nữ thủ tướng.
Trước đó Merkel đã nhận thức được quy mô người tị nạn. Bà đã đề cập đến mọi khía cạnh của chủ đề này vào đầu tháng 8 và có một số điều chắc chắn không thể chối cãi. Đó là: số lượng người tị nạn là rất lớn, và mọi người sẽ không thể dừng - không thể ngăn dòng người tị nạn bằng hàng rào và súng đạn. Điều chắc chắn tiếp theo: Mục tiêu của dân tị nạn trước hết sẽ là Đức, bởi vì Đức được coi là một cường quốc kinh tế ở châu Âu với một trong những chính sách tị nạn tự do nhất. Điều này dẫn đến điều chắc chắn thứ ba: Đức phải làm hết sức mình để giúp đỡ. Mỗi phản ứng thủ thế sẽ chỉ kích động tâm trạng của người tị nạn và góp phần vào một sự leo thang nguy hiểm. Điều chắc chắn thứ tư: Ai sẽ giải quyết về lâu dài vấn đề này - vấn đề đã buộc châu Âu leo một nấc thang mới trong chính sách về di cư, của việc kết thúc cuộc chiến ở Syria và thậm chí định hướng lại chính sách đối ngoại của những nước thành viên.
Giữa tháng 8 năm 2015, bà Merkel đã bị chỉ trích vì tính phòng thủ và thiếu đồng cảm khi đến thăm một trại tị nạn. Trước cổng, một nhóm nhỏ người biểu tình cực đoan đã xúc phạm gọi bà là “kẻ phản bội dân” (nguyên văn tiếng Đức: Volksverräterin). Trong trại thì bà được tiếp đón bằng sự tung hô. Merkel đã bị kích động khi những lời chỉ trích bà không ngơi giảm. Một vài ngày sau đó, bà đã có một câu nói nổi tiếng, mà giờ đây như gông cùm đeo vào cổ: “Nước Đức sẽ giải quyết được cuộc khủng hoảng này!” (Wir schaffen das!).
Gần như cùng thời điểm, một đoạn tweet (tin nhắn trên mạng xã hội Twitter) bởi Văn phòng di trú liên bang Đức đã tạo ra những kỳ vọng dâng cao trong cộng đồng người tị nạn: Đức sẽ vô hiệu hóa Điều luật Dublin, người tị nạn chiến tranh từ Syria sẽ không bị tự động trao trả về biên giới bên ngoài EU và cũng không phải đăng ký tỵ nạn tại Đức. Thay vào đó, họ sẽ được cho phép nhập cư vào Đức ngay khi có mặt trên lãnh thổ nước này. Hợp âm kết thúc cho khúc nhạc mở màn cuối cùng đã được tấu lên vào tuần đầu tiên của tháng 9 năm 2015, khi Merkel cho phép người tị nạn đang bị mắc kẹt tại Budapest được di chuyển thẳng đến Đức. Và khi những người nhập cư này được chào đón nhiệt liệt tại nhà ga chính của thành phố Munich với gấu bông và những tràng vỗ tay, những hình ảnh đó mở ra một hiệu ứng to lớn. Trong con mắt của người tị nạn, Đức giờ đã hóa thành miền đất hứa.
Trong con mắt của các nhà phê bình Merkel đã phạm nhiều tội trọng. Và quá đủ nhà phê bình rồi đó. Merkel đã không giới hạn việc mở cửa biên giới, bà đã không thu hồi quyết định của liên bang, bà đã không nhận được sự hỗ trợ cho đường lối của bà trong số các đối tác EU, bà đã không khiến được các đồng nghiệp trong đảng của bà bắt tay vào hành động còn người Đức thì hoàn toàn không. Tóm lại: Nữ thủ tướng đã biến Đức và châu Âu thành một vùng đất huyền thoại Eldorado của người tị nạn vì một lý do kỳ lạ. Những dòng người dài vô tận dọc theo tuyến đường Balkan càng thêm ấn tượng.
Cơn bão đã ập đến với Merkel, theo cách bà chưa từng trải qua trong suốt mười năm làm thủ tướng. Hầu hết châu Âu khước từ bổn phận, chỉ có Thụy Điển và Áo là những quốc gia trụ cột chịu trận. Tại Đức, công chúng phản ứng. Đối thủ chính trị của bà Merkel vỗ tay, trong khi đảng của bà lại luôn đối lập với bà. Giờ khắc tồi tệ nhất bà trải qua tại đại hội đảng của đảng anh em CSƯ, chủ tịch Horst Seehofer của đảng này đã chỉ trích bà suốt 15 phút. Một sự bẽ mặt chưa từng có.
Phản ứng của Merkel trong các khủng hoảng thường xuyên là thu mình lại và làm việc không ngừng. Tất nhiên, bà luôn gây ra nhiều lỗi mới - vấn đề phối hợp trong liên minh, tranh chấp giữa các bộ trưởng, yêu cầu các đối tác châu Âu giúp đỡ không hiệu quả, Merkel đã bị cuốn vào đó.
Trong mắt của họ, bà đã trải qua một thử thách khó khăn nhưng luôn tin rằng mình đi đúng hướng. Sẽ phải mất một thời gian, luôn là vậy ở cương vị thủ tướng, rồi người ta mới nhìn thấy kết quả. Merkel sẽ giữ cho mọi chuyện đúng đắn với việc phối hợp lòng nhân đạo và chính sách kiểm soát cơ bản.
Thật bất thường cho nữ thủ tướng khi bà vấp phải quá nhiều sai lầm và cho thấy ít sự linh hoạt đến thế trong việc đối phó với cuộc khủng hoảng đang leo thang. Chính phủ các nước đồng minh thân hữu rất bối rối và bắt đầu phân tích sức mạnh còn lại của nữ thủ tướng. Phần lớn (chính phủ) các nước châu Âu đã suy yếu rồi, nên không ai muốn chứng kiến người đứng đầu nước Đức cũng “loạng choạng” nốt.
Thực tế, Merkel đã phạm những lỗi không điển hình với tính cách của bà. Thứ nhất, bà đã đơn độc xử lý vấn đề. Thông thường các bộ trưởng hoặc nhóm chuyên gia được liên kết với nhau trong một cuộc khủng hoảng. Lần này, Merkel đã ngay lập tức ở đó. Kế tiếp bà đánh giá không đúng hiệu quả lời kêu gọi giúp đỡ từ phần còn lại của châu Âu. Lần đầu tiên trong tất cả các năm tháng khủng hoảng, Đức không có sức ảnh hưởng để buộc các đối tác EU phải hành động. Đất nước này bất ngờ thành người cầu xin - và phải trả giá không ít cho quan hệ quyền lực mới đó. Nước Đức quá quyền lực đã quá lâu.
Merkel cũng đánh giá không đúng quyền lực của mình với đảng của bà. Liên minh giữ im lặng trong một thời gian dài, nhưng áp lực từ dưới lên lẫn từ trên xuống gia tăng. Merkel không có thời gian để nói lời ngăn cản và không tán thành. Bà thiếu sự đồng cảm đối với tất cả người dân trong nước vốn đã phải làm việc quá nhiều nhìn người tị nạn và lo sợ cho cuộc sống của chính mình.
Cuối cùng, những ngả đường của Merkel đã bị chặn hết. Vì đã hết giải pháp cho việc ứng biến, nên bà chỉ có thể tiếp tục trung thành với đường lối của chính mình. Dấu ấn trong sự nghiệp chính trị của Merkel - tài năng đàm phán và kỹ năng linh hoạt của bà - đã bị lấy đi, không chỉ bởi những kẻ chỉ trích bên trong phe cánh của bà, mà còn bởi chính Thủ hiến vùng Bavaria Horst Seehofer.
Cùng thời gian đó, Merkel đã có cuộc họp riêng về chủ đề này. Cô bé tị nạn người Palestine tên Reem Sahwil đã xuất hiện cùng với bạn học của mình để thảo luận với bà Merkel vào tháng 7. Cô bé 14 tuổi này hỏi nữ thủ tướng tại sao bà không thể chắc chắn rằng cô được phép ở lại Đức. Merkel đã trả lời một cách chính xác bằng một tuyên bố, sau đó giải thích một cách lạnh lùng: Không thể ở lại, luật pháp quy định như vậy. Reem đã khóc trước máy quay và bà Merkel làm cho tình hình tồi tệ thêm bằng cách an ủi vụng về. Phần lớn những gì diễn ra sau đó đã được giải thích bằng cảnh này: bà Merkel, cô bé bị tổn thương, Merkel không muốn có vẻ tàn nhẫn. Nhưng đó chỉ là một phần nhỏ của sự thật.
Không ai thật sự chắc về động cơ chính xác của nữ thủ tướng trong suốt những tháng đầu tiên của cuộc khủng hoảng người tị nạn. Merkel đã trả lời nhiều cuộc phỏng vấn về các quyết định của mình; bà liên tục trao đổi thông tin với những người thân tín, các quan chức cấp cao cùng cố vấn chính trị của bà. Từ những mảnh ghép này có thể tạo ra một bức tranh lớn hơn giúp người ta hiểu thêm về những quyết sách của bà. Còn việc bà có khôn ngoan về mặt chính trị hay không thì lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Không nhiều người có thể thật sự hiểu về nữ thủ tướng.
Trước đó Merkel đã nhận thức được quy mô người tị nạn. Bà đã đề cập đến mọi khía cạnh của chủ đề này vào đầu tháng 8 và có một số điều chắc chắn không thể chối cãi. Đó là: số lượng người tị nạn là rất lớn, và mọi người sẽ không thể dừng - không thể ngăn dòng người tị nạn bằng hàng rào và súng đạn. Điều chắc chắn tiếp theo: Mục tiêu của dân tị nạn trước hết sẽ là Đức, bởi vì Đức được coi là một cường quốc kinh tế ở châu Âu với một trong những chính sách tị nạn tự do nhất. Điều này dẫn đến điều chắc chắn thứ ba: Đức phải làm hết sức mình để giúp đỡ. Mỗi phản ứng thủ thế sẽ chỉ kích động tâm trạng của người tị nạn và góp phần vào một sự leo thang nguy hiểm. Điều chắc chắn thứ tư: Ai sẽ giải quyết về lâu dài vấn đề này - vấn đề đã buộc châu Âu leo một nấc thang mới trong chính sách về di cư, của việc kết thúc cuộc chiến ở Syria và thậm chí định hướng lại chính sách đối ngoại của những nước thành viên.
Giữa tháng 8 năm 2015, bà Merkel đã bị chỉ trích vì tính phòng thủ và thiếu đồng cảm khi đến thăm một trại tị nạn. Trước cổng, một nhóm nhỏ người biểu tình cực đoan đã xúc phạm gọi bà là “kẻ phản bội dân” (nguyên văn tiếng Đức: Volksverräterin). Trong trại thì bà được tiếp đón bằng sự tung hô. Merkel đã bị kích động khi những lời chỉ trích bà không ngơi giảm. Một vài ngày sau đó, bà đã có một câu nói nổi tiếng, mà giờ đây như gông cùm đeo vào cổ: “Nước Đức sẽ giải quyết được cuộc khủng hoảng này!” (Wir schaffen das!).
Gần như cùng thời điểm, một đoạn tweet (tin nhắn trên mạng xã hội Twitter) bởi Văn phòng di trú liên bang Đức đã tạo ra những kỳ vọng dâng cao trong cộng đồng người tị nạn: Đức sẽ vô hiệu hóa Điều luật Dublin, người tị nạn chiến tranh từ Syria sẽ không bị tự động trao trả về biên giới bên ngoài EU và cũng không phải đăng ký tỵ nạn tại Đức. Thay vào đó, họ sẽ được cho phép nhập cư vào Đức ngay khi có mặt trên lãnh thổ nước này. Hợp âm kết thúc cho khúc nhạc mở màn cuối cùng đã được tấu lên vào tuần đầu tiên của tháng 9 năm 2015, khi Merkel cho phép người tị nạn đang bị mắc kẹt tại Budapest được di chuyển thẳng đến Đức. Và khi những người nhập cư này được chào đón nhiệt liệt tại nhà ga chính của thành phố Munich với gấu bông và những tràng vỗ tay, những hình ảnh đó mở ra một hiệu ứng to lớn. Trong con mắt của người tị nạn, Đức giờ đã hóa thành miền đất hứa.
Trong con mắt của các nhà phê bình Merkel đã phạm nhiều tội trọng. Và quá đủ nhà phê bình rồi đó. Merkel đã không giới hạn việc mở cửa biên giới, bà đã không thu hồi quyết định của liên bang, bà đã không nhận được sự hỗ trợ cho đường lối của bà trong số các đối tác EU, bà đã không khiến được các đồng nghiệp trong đảng của bà bắt tay vào hành động còn người Đức thì hoàn toàn không. Tóm lại: Nữ thủ tướng đã biến Đức và châu Âu thành một vùng đất huyền thoại Eldorado của người tị nạn vì một lý do kỳ lạ. Những dòng người dài vô tận dọc theo tuyến đường Balkan càng thêm ấn tượng.
Cơn bão đã ập đến với Merkel, theo cách bà chưa từng trải qua trong suốt mười năm làm thủ tướng. Hầu hết châu Âu khước từ bổn phận, chỉ có Thụy Điển và Áo là những quốc gia trụ cột chịu trận. Tại Đức, công chúng phản ứng. Đối thủ chính trị của bà Merkel vỗ tay, trong khi đảng của bà lại luôn đối lập với bà. Giờ khắc tồi tệ nhất bà trải qua tại đại hội đảng của đảng anh em CSƯ, chủ tịch Horst Seehofer của đảng này đã chỉ trích bà suốt 15 phút. Một sự bẽ mặt chưa từng có.
Phản ứng của Merkel trong các khủng hoảng thường xuyên là thu mình lại và làm việc không ngừng. Tất nhiên, bà luôn gây ra nhiều lỗi mới - vấn đề phối hợp trong liên minh, tranh chấp giữa các bộ trưởng, yêu cầu các đối tác châu Âu giúp đỡ không hiệu quả, Merkel đã bị cuốn vào đó.
Trong mắt của họ, bà đã trải qua một thử thách khó khăn nhưng luôn tin rằng mình đi đúng hướng. Sẽ phải mất một thời gian, luôn là vậy ở cương vị thủ tướng, rồi người ta mới nhìn thấy kết quả. Merkel sẽ giữ cho mọi chuyện đúng đắn với việc phối hợp lòng nhân đạo và chính sách kiểm soát cơ bản.
Thật bất thường cho nữ thủ tướng khi bà vấp phải quá nhiều sai lầm và cho thấy ít sự linh hoạt đến thế trong việc đối phó với cuộc khủng hoảng đang leo thang. Chính phủ các nước đồng minh thân hữu rất bối rối và bắt đầu phân tích sức mạnh còn lại của nữ thủ tướng. Phần lớn (chính phủ) các nước châu Âu đã suy yếu rồi, nên không ai muốn chứng kiến người đứng đầu nước Đức cũng “loạng choạng” nốt.
Thực tế, Merkel đã phạm những lỗi không điển hình với tính cách của bà. Thứ nhất, bà đã đơn độc xử lý vấn đề. Thông thường các bộ trưởng hoặc nhóm chuyên gia được liên kết với nhau trong một cuộc khủng hoảng. Lần này, Merkel đã ngay lập tức ở đó. Kế tiếp bà đánh giá không đúng hiệu quả lời kêu gọi giúp đỡ từ phần còn lại của châu Âu. Lần đầu tiên trong tất cả các năm tháng khủng hoảng, Đức không có sức ảnh hưởng để buộc các đối tác EU phải hành động. Đất nước này bất ngờ thành người cầu xin - và phải trả giá không ít cho quan hệ quyền lực mới đó. Nước Đức quá quyền lực đã quá lâu.
Merkel cũng đánh giá không đúng quyền lực của mình với đảng của bà. Liên minh giữ im lặng trong một thời gian dài, nhưng áp lực từ dưới lên lẫn từ trên xuống gia tăng. Merkel không có thời gian để nói lời ngăn cản và không tán thành. Bà thiếu sự đồng cảm đối với tất cả người dân trong nước vốn đã phải làm việc quá nhiều nhìn người tị nạn và lo sợ cho cuộc sống của chính mình.
Cuối cùng, những ngả đường của Merkel đã bị chặn hết. Vì đã hết giải pháp cho việc ứng biến, nên bà chỉ có thể tiếp tục trung thành với đường lối của chính mình. Dấu ấn trong sự nghiệp chính trị của Merkel - tài năng đàm phán và kỹ năng linh hoạt của bà - đã bị lấy đi, không chỉ bởi những kẻ chỉ trích bên trong phe cánh của bà, mà còn bởi chính Thủ hiến vùng Bavaria Horst Seehofer.