Khoan Dung Cho Người Dưới
Đời nhà Tống, một hôm Thái Tông mời hai vị đại thần đến uống rượu mua vui với mình. Hai vị đại thần này là Khổng Thủ Chính, người đang giữ chức Điện Tiền Đô Ngu Hầu, còn người kia là Vương Vinh, một đại thần trong triều. Sau mấy tuần rượu, Khổng Thủ Chính va Vương Vinh có việc tranh luận rất gay gắt, người nào cũng đỏ mặt cãi nhau rất hăng, không ai chịu nhường ai. Rốt cuộc hai người quên bẵng là có nhà vua ngồi ở đó, bắt đầu khoa chân múa tay hết sức vô lễ.
Bọn thị vệ thấy vậy liền tiến lại bắt giữ hai người rồi xin với Tống Thái Tông hạ lệnh giải sang Lại bộ đình nghị tội danh. Nhà vua không hề thay đổi sắc mặt, cũng không nói rõ ý định của mình ra sao, khoát tay cho bọn thị vệ đưa hai người về dinh phủ như bình thường. Ngày hôm sau, Khổng Thủ Chính và Vương Vinh tỉnh rượu, nhớ đến việc hôm qua thì đều thất kinh hồn vía, cùng nhau vào cung điện quì xuống xin nhận tội bất kính. Thái Tông giả vờ ngơ ngẩn nói:
- Hôm qua hai khanh đã bất kính với Trẫm như thế nào? Trẫm cũng đã quá say đâu có nhớ gì nữa. Thôi cứ về nhà nghĩ ngơi đi.
Hai người nghe vậy hết sức mừng rỡ, bái tạ xong kéo nhau về, và cùng nhau thề sẽ không bao giờ tái phạm việc cãi cọ nữa, và từ đó về sau làm việc rất cần mẫn, trung thành với triều đình suốt đời.
Lời bàn:
Đã biết uống rươu nhiều có thể làm loạn cả tính nết con người, vậy mà Tống Thái Tông vẫn cho họ uống thì cũng có một phần lỗi lầm trong đó. Hai người bị men rượi àm cho hăng máu, mãi lo cãi cọ không còn nhớ tơi ngoại vật chung quanh, kể cả lễ nghi tôi thần thì cũng là điều bình thường, khó có thể cấm đoán được.
Cái lý thì như vậy, tức là hai bên đều góp phần vào việc náo loạn ở cung điện, nhưng cái lỗi bất kính thực tế đã xảy ra, không trị cũng không được. May sao Tống Thái Tông nhận ra sai lầm của mình, biết quyền biến trong cách xử thế, nên mới nghĩ ra kế sách giả vờ như say rượu chung với hai người, không biết những gì đã xảy ra, vừa tránh lộ khuyết điểm của mình, vừa không mất sĩ diện quân vương, vừa không phải bắt tội hai đại thần, lại là bài học để cho họ tự hối hận mà răn mình. Kế sách của Tống Thái Tông ngoài việc phải có trí óc mau lẹ, học thức sâu xa, mà còn phải lấy đạo lý bao dung làm căn bản thì mới có tác dụng tuyẽt diệu như thế.
(Đạo Lý Người Xưa, Hồng Khanh – Kỳ Anh biên soạn)
