THỪA LONG GIAI TẾ
Nguyên tác: Vương An
Dịch: Nguyễn Quốc Hùng
Thời Xuân thu, Tần Mục Công có cô con gái út tên là Lộng Ngọc, nhan sắc rất xinh đẹp, lại có tài thổi tiêu. Tần Mục Công cưng chiều lắm, định bụng sẽ chọn một người rể thật xứng đáng.
Một đêm, Lộng Ngọc nằm mơ thấy ở phía tây nam núi Thiên Sơn có một chàng trai diện mạo cực đẹp đẽ, cưỡi con chim phượng ngũ sắc tới trước thềm lâu đài nơi nàng ở mà bảo rằng:
- Tôi là người coi giữ Hoa sơn, Ngọc Hoàng cho tôi được kết duyên vợ chồng với nàng, đến tiết Trung thu này sẽ gặp gỡ.
Nói xong rút bên người ra một chiếc tiêu bằng xích ngọc, đưa lên miệng mà thổi, âm điệu cực réo rắt, Lộng Ngọc càng nghe càng say mê.
Hôm sau, Lộng Ngọc đem chuyện trong mộng kể lại cho vua cha nghe. Tần Mục Công lập tức sai quan quân tới phía tây nam Hoa sơn tìm kiếm người thanh niên thổi tiêu. Quan quân tìm được một thanh niên có tài thổi tiêu, tên là Tiêu Sử, Tần Mục Công bảo thổi tiêu nghe thử. Tiêu Sử thổi một khúc nhạc đúng y như khúc nhạc mà Lộng Ngọc đã nghe được trong giấc mơ, và cũng réo rắt như vậy.
Tần Mục Công mừng lắm, Lộng Ngọc núp phía trong, nghe tiếng tiêu của Tiêu Sử, lại lén nhìn dung mạo đẹp đẽ của chàng thì tự nhủ:
- Người này đúng là chồng của mình.
Hôm đó đúng vào ngày rằm tháng tám, Tần Mục công cho làm lễ thành hôn ngay. Tối hôm đó, vợ chồng vừa nhìn trăng thu vừa cùng nhau thổi tiêu, tiếng tiêu trầm bổng, hòa hợp cực hay. Bỗng thấy một con chim phượng màu tía từ trên trời đáp xuống phía trái thềm lâu đài, rồi một con rồng đỏ từ trên trời dáp xuống phía phải thềm lâu đài. Lộng Ngọc còn đang nửa mừng nửa sợ, thì Tiêu Sử nói rõ chàng là thần tiên trên trời, vì có duyên vợ chồng với nàng nên mới giáng thế để kết duyên, nhưng không thể ở lại nhân gian được. Sau đó, Tiêu Sử bước lên cưỡi rồng, Lộng Ngọc bước lên cưỡi phượng, hai vợ chồng cùng bay về trời.
Tất nhiên đây chỉ là một truyện thần tiên, nhưng từ đó người đời sau rút ra được thành ngữ "Thừa long giai tế" (rể quý cưỡi rồng) để tôn xưng con rể của người khác.
Cũng nhân sự tích trên, người Trung Hoa và Việt Nam thường gọi duyên vợ chồng là duyên long phụng.
Trong truyện Kiều của Nguyễn Du có câu
"Phỉ nguyền sánh phượng, đẹp duyên cưỡi rồng"
cũng là do sự tích này vậy.
