GIẢI THƯỞNG NOBEL
Trích trong Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Hình ảnh của mề đai giải Nobel
[center][/center]
Alfred Nobel
[center], [/center]
Giải thưởng Nobel, hay giải Nobel, là một giải thưởng quốc tế được tổ chức hằng năm kể từ năm 1901 cho những cá nhân đạt thành tựu trong lĩnh vực vật lý, hoá học, y học, văn học và hoà bình; đặc biệt là giải hoà bình có thể được trao cho tổ chức hay cho cá nhân. Vào năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào một giải về lĩnh vực khoa học kinh tế để tưởng nhớ nhà khoa học Alfred Nobel, người đã sáng lập ra giải Nobel. Kết quả đoạt giải được công bố hằng năm vào tháng 10 và được trao (bao gồm tiền thưởng, một huy chương vàng và một giấy chứng nhận) vào ngày 10 tháng 12, ngày kỷ niệm ngày mất của Nobel.
Các giải Nobel không bắt buộc phải được trao hàng năm, nhưng ít nhất phải được trao một lần cho mỗi 5 năm. Giải, một khi đã trao rồi, không bao giờ bị tước.
Nguyện vọng của Nobel:
Giải Nobel lập nên bởi nguyện vọng cuối cùng của Alfred Nobel, một nhà hóa học, nhà công nghiệp học và người phát minh ra thuốc nổ của Thụy Điển. Alfred Nobel đã viết nhiều bản di chúc trong cuộc đời của mình. Bản cuối cùng viết vào ngày 27 tháng 11 năm 1895, một năm trước khi ông mất. Ông ký tên trong một quán bar ở Paris. Ông đã thấy tổn thương vì phát minh thuốc nổ của ông được sử dụng cho mục đích dã man và ông muốn giải thưởng của ông phục vụ cho nhân loại. Có giả thuyết cho rằng động lực thúc đẩy là do ông đọc cáo phó về sự chết non của chính ông, viết bởi một nhà báo Pháp người đã nhầm tưởng Alfred là Ludvid, người anh của Alfred, khi Ludvid mất, và như thế bài báo đã chê trách Alfred là "thần chết". Vì thế trong bản di chúc, Alfred đã dành 94% trị giá tài sản để lập nên 5 giải Nobel (vật lý, hóa học, sinh lý học hay y học, văn học, và hòa bình) cho "những ai, trong những năm trước khi giải được trao đó, đã đưa đến những lợi ích nhất cho con người.". Ông tuyên bố:
"Tất cả tài sản còn lại của tôi được thực hiện như sau đây:
Số tiền vốn sẽ đầu tư bởi người thực hiện di chúc vào các nguồn an toàn và lập nên quỹ, và lợi nhuận được chia thành các giải thưởng cho những ai trong những năm trước khi nhận giải đã phục vụ tốt cho nhân loại. Lợi nhuận nói trên được chia ra làm 5 giải thưởng bằng nhau, chia ra như sau: một phần cho người có phát hiện hay phát minh trong lĩnh vực vật lý, một phần cho người có phát hiện và phát triển quan trọng nhất trong hóa học; một phần cho người có công trong lĩnh vực sinh lý học hay y học; một phần cho người họat động tích cực nhất trong lĩnh vực văn chương cho với tận tâm; và một phần cho người đã đóng góp lớn nhất trong tình anh em giữa các nuớc, và sự xóa bỏ hay giảm thiểu quân sự và cho sự giữ gìn và tăng tình hữu nghị giữa các nước.
Giải thưởng vật lý và hóa học sẽ được trao tặng bởi viện Hàn lâm Thụy Điển; cho sinh lý học hay y học do viện Caroline ở Stockholm; cho giải văn chương do viện Hàn lâm Stockholm; và cho nguời đóng góp hòa bình trao bở hội 5 người được bầu bởi Quốc Hội Na Uy. Trong di chúc của tôi có nói rõ ràng rằng giải được trao không phân biệt quốc gia của người nhận, vì thế người xứng đáng nhận giải nhất sẽ nhận giải, dù cho người đó có là người Scandinavian hay không."
Do vì chưa hoàn tất và các trở ngại khác, phải đến 5 năm sau khi ông mất, Quỹ tài trợ Nobel mới ra đời và giải Nobel đầu tiên được trao năm 1901.