ANH HÙNG ĐÈ XUỐNG DƯỚI
Trích trong Giai Thoại Văn Học Việt Nam
Sưu tầm và biên soạn: Hoàng Ngọc Phác và Kiều Thu Hoạch
Các cụ cố lão kể rằng, Tả quân Lê văn Duyệt là ông quan rất hống hách, đi đâu thường cũng cho quân lính dẹp đường và hò hét om sòm, mà hễ gặp sự gì trái ý là nổi nóng lên ngay.
Tương truyền khi Lê văn Duyệt ra Bắc, binh mã kéo theo ầm âm, nghi vệ oai nghiêm, đi tới đâu khiến người qua đường đều phải khiếp sợ lẩn tránh, không ai dám nom dòm gì cả.
Nguyễn Công Trứ hôm ấy đi học về, đang ngồi nghỉ ở một cái quán bên đường. Thình lình gặp binh mã của Lê văn Duyệt trẩy qua. Lúc đó mọi người đều xô nhau chạy táo tác. Riêng Nguyễn Công Trứ không chịu tránh đâu cả, lăn kềnh ngay ra cái ổ rơm ở đấy rồi tiện có chiếc chiếu manh lại vớ luôn đắp lên người, đoạn cố tình kêu rên ư ử như là đang đau nặng vậy.
Lê văn Duyệt đi tới nghe tiếng người kêu rên, sai lính vào hỏi. Nguyễn Công Trứ đáp là:
- Vì sợ oai quan lớn quá nên mới phát sốt lên đấy !
Lính cứ y theo lời thưa lại với quan. Duyệt thấy lời lẽ lấc cấc giận lắm, thân hành vào quán sai lính dựng Trứ dậy quát mắng cho một chập. Sau hỏi đến nghề nghiệp, thấy Trứ thưa là học trò, lại nhận thấy Trứ đắp chiếu nằm ổ rơm, Duyệt liền bắt Trứ phải làm một đôi câu đối để vịnh cảnh đó, hẹn rằng hễ hay thì tha, bằng dở thì sẽ đánh đòn để trị cái tội ăn nói lấc lấc.
Trứ vờ làm bộ khép nép run rẩy rồi đọc hai câu rằng:
Ba vạn anh hùng (1) đè xuống dưới
Chín lần thiên tử (2) đội lên trên
Duyệt nghe xong thấy anh học trò tầm thường mà có khẩu khí to lớn cũng có ý nể, bèn tha ngay.
--
1. Ba vạn anh hùng: đây là "rơm", ý nói anh hùng rơm
2. Chín lần thiên tử: đây là "chiếu", ý nói chiếu thiên tử
