Ấn Tượng Cơm Hến Huế
Hẳn nhiều người đã rất có lý khi cho rằng vào Huế mà không ăn cơm hến thì coi như chưa từng đến Huế. Cũng vì mang trong mình cái "quan niệm" đó nên ngay buổi tối đầu tiên đặt chân tới Huế, chúng tôi dưới sự hướng dẫn của các bạn sinh viên Khoa Lịch sử Đại học Khoa học Huế, đã tìm đến với cơm hến sau khi đã "thử" qua rất nhiều loại chè của Huế.
Sau nửa giờ đi xích lô dạo quanh các phố phường ven đô, cuối cùng chúng tôi cũng đã tới được nơi cần đến. Thôn Vĩ Dạ nổi tiếng trong bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của nhà thơ tài danh Hàn Mặc Tử về đêm mới lung linh làm sao!
Những ngôi nhà vườn cổ kính ẩn hiện sau những ánh đèn lấp lánh càng tôn thêm vẻ kiêu sa vốn có của xứ Huế mộng mơ. Thôn Vĩ Dạ có rất nhiều nhà hàng bán cơm hến. Theo chân những "thổ dân" đất cố đô, chúng tôi bước vào một căn nhà nhỏ khép mình bên một con mương, nằm cách mặt đường khoảng 15m. Nhìn vào trông nó thật đơn sơ với một vài chiếc bàn và dăm ba người phục vụ.. Nhưng đằng sau nó là cả một sức hấp dẫn đến lạ kỳ với con người, với cảnh quan thiên nhiên, sản vật phong phú mà tạo hoá đã rất hào phóng khi ban tặng cho Huế. Đón chúng tôi là một phụ nữ xinh đẹp khoảng 30 tuổi trong trang phục áo dài truyền thống với màu tím thuỷ chung "rất Huế". Không vồ vập kiểu Sài Gòn cũng chẳng khách sáo kiểu Hà Nội, chị nhẹ nhàng giới thiệu một cách chi tiết cho chúng tôi biết những món ẩm thực mà các chị có. Tò mò tìm hiểu chúng tôi được biết: Cơm hến trước đây chỉ là một thứ đồ ăn bình dân, phục vụ chủ yếu cho giới lao động nghèo, ít tiền. Buổi sáng thay vì ăn một bát bún hay bát phở, những người dân lao động Huế ăn một bát cơm hến cho ấm bụng. Cơm hến do một số bà con nghèo quẩy bán dạo để có thêm thu nhập phụ giúp gia đình. Nhưng rồi, sức hấp dẫn của hương vị đồng quê sự tài tình khéo léo trong chế biến của các bà, các mẹ cũng đã làm "say lòng" không ít người thuộc "tầng lớp trên" xứ Huế. Và, cơm hến nhanh chóng trở nên phổ biến khắp kinh thành Huế. Ngày nay thì cơm hến đã trở thành một món ăn đặc sản của dân tộc chủ yếu dành cho các du khách đến với Huế. Bát cơm hến bao gồm: cơm, nhất thiết phải là cơm nguội được vò cho rời ra. Hến được xào kèm với miến, măng khô và một ít thịt lợn thái mảnh. Kế đó là rau sống. Rau sống tuy không phải là món chủ đạo của cơm hến nhưng nếu thiếu nó thì kể như chưa thể gọi đó là bát cơm hến dù đã có đủ hến, đủ cơm. Thân cây chuối hoặc hoa chuối trộn lẫn với khế chua, rau bạc hà, một chút rau răm. Tất cả được thái nhỏ. Nhiều khi để tăng thêm sức hấp dẫn và kích thích sự ăn uống của du khách, người ta trang trí trên bát cơm hến một vài cánh hoa bằng ớt tươi chín đỏ. Tiếp theo là các loại gia vị hương vị rất riêng của bát cơm hến là ớt trưng; ruốc sống (con ruốc chứ không phải là thịt hay cá được giã nhuyễn như ngoài Bắc); bánh đa nướng bẻ vụn; muối, vừng, lạc rang giã dối; bì bóng rán vàng và một ít tớp mỡ thái nhỏ. Bát cơm sau khi đã cho đủ tất cả các thứ kể trên, người bán hàng mới chan những muôi nước hến màu trắng đục còn nóng hổi vào bát. Như vậy là bạn đã có được một bát cơm hến "chính hiệu" với mùi ruốc thơm lừng, với vị bùi bùi của hến, vị cay đến trào nước mắt của ớt, vị béo ngậy của tóp mỡ, sự giòn tan của lạc, bánh đa, bì bóng...
Cơm hến là thứ đồ ăn nhiều tính hàn nên không thích hợp với những thực khách bụng dạ yếu. Hơn thế nữa, mùi vị rất lạ của con ruốc cũng sẽ không tạo cảm giác "ngon miệng" cho những ai mới "thưởng thức" cơm hến lần đầu nhưng, với những người "nghiền" cơm hến thì sự cay nồng của ớt, sự giòn tan của bánh đa, sự béo ngậy của tóp mỡ... sẽ chỉ làm cho cuộc sống của họ thêm "ấm áp" mà thôi.
Đỗ Công Định
