Sa kê còn có tên gọi là "cây bánh mì", tên khoa học là Artocarpus altilis, thuộc họ dâu tằm-
Moraceae, thân gỗ, tán nhiều tầng, lá dài to có thể lên đến 1m. Bông đực dài 20cm, hoa đực có một nhụy và quả phức hình cầu màu xanh, có nạc trắng, không ngọt nhưng chứa nhiều chất bột . Các nhà khoa học đã tìm thấy 25% tinh bột có ở trong múi của quả, ngoài ra còn chứa 3% protein, 0, 5% lipid.
Ở Tân Đảo ( Nouvelle Caledonie) người dân đã dùng rễ cây để trị hen và các rối loạn dạ dày, ruột, đau răng miệng và một số bệnh về da.
Ở Papua New- Guinea vỏ cây dùng trị bệnh ghẻ, ngoài ra nhựa cây pha loãng với nước ấm chữa trị tiêu chảy, lỵ, còn những chiếc lá sakê khô thì phối hợp với lá đu đủ rồi giã với vôi tới khi nhuyễn, lấy hỗn hợp này đắp lên chỗ bị viêm sưng hoặc đinh nhọt thì thật công hiệu.
Lá sakê còn chữa được bệnh phù thủng và một số rối loạn khi phụ nữ mang thai.
Đây là loại cây có nguồn gốc từ các vùng châu á nhiệt đới Malaysia và các đảo Thái Bình Dương, nhập trồng phổ biến ở phía Nam- Việt Nam. Đặc biệt ở Cái Mơn bà con nhân giống bằng cách chiết cành và đem bán tận Sài Gòn và các tỉnh miền Trung. Cây cao 10- 15m, cành mọc ngang thành nhiều tầng, lá to rậm rạp.
Ngoài những bài thuốc dân gian từ cây sakê thì quả sakê là một loại thực phẩm có thể chế biến thành nhiều món ăn vì chúng chứa rất nhiều chất bột, ví dụ như :
* Quả sakê cắt lấy phần múi hầm với giò heo.
* Nhúng từng khoanh sakê vào hỗn hợp bột với hột gà (đã nêm nếm)đem lên chiên. Ăn giòn giòn như khoai lang chiên.
* Nghiền thành bột dùng làm các loại bánh như : bánh bột khoai chẳng hạn.
* Nướng bỏ lò hay nấu, chiên như một loại thực phẩm cũng được.
Rễ sa kê dùng trị bệnh hen và các chứng rối loạn dạ dày, đau răng, bệnh về da; vỏ cây sa kê dùng trị ghẻ; nhựa cây được dùng pha loãng trị tiêu chảy và lỵ; còn lá sa kê tươi thì được dùng với lá đu đủ tươi, giã với vôi để đắp trị nhọt. Trong nước, dân gian dùng lá sa kê chữa phù thủng, viêm gan vàng da bằng cách nấu lá tươi để uống. Ngoài ra, lá sa kê phối hợp với một số vị thuốc khác sẽ trị được một số bệnh như: trị bệnh gút (thống phong) và sỏi thận thì dùng lá sa kê tươi (2 lá), 100 gr dưa leo và 50 gr cỏ xước khô, để nấu nước uống trong ngày; trị tiểu đường týp 2 thì lấy 2 lá sa kê tươi (100 gr), 100 gr trái đậu bắp tươi và 50 gr lá ổi non - tất cả để chung, nấu nước uống trong ngày; chữa viêm gan vàng da, thì dùng 100 gr lá sa kê tươi, 50 gr diệp hạ châu (chó đẻ) tươi, 50 gr củ móp gai tươi và 20 - 50 gr cỏ mực khô - tất cả để chung, nấu nước uống.
Tổng hợp theo Nguyễn Công Đức và Hai Quang
