Các cơ quan phụ trách về môi trường của tỉnh Ðồng Nai đã chính thức xác nhận có hai chiếc tàu chở hàng của Nhật từ chối cặp cảng Gò Bầu B, huyện Long Thành, vì sợ nước sông Thị Vải làm hư vỏ tàu. Ðây là lần đầu tiên trong lịch sử, vận tải biển của Việt Nam xảy ra chuyện tàu ngoại quốc từ chối cập cảng để giao hàng vì môi trường ô nhiễm.
Người ta biết rằng, khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam gồm Sài Gòn và các tỉnh Bà Rịa-Vũng tàu, Ðồng Nai, Bình Dương là nơi sinh sống của hàng triệu gia đình người địa phương và cũng là nơi tập trung hàng triệu công nhân nhập cư. Khi sông Thị Vải ô nhiễm đến mức người Nhật còn sợ nước sông làm hư vỏ tàu bằng thép của họ thì chẳng ai lo cho tính mạng hàng triệu con người bằng xương, bằng thịt sống quanh dòng sông Thị Vải, cũng như những phụ lưu khác của sông Ðồng Nai, sông Sài Gòn!
Ở Việt Nam, những sự kiện hệ trọng về môi trường ít được quan tâm, tin tàu buôn Nhật từ chối cặp cảng vì sợ ô nhiễm xuất hiện ở vị trí rất khiêm tốn trên một vài tờ báo, báo chí nhà nước cho thấy họ quan tâm hơn đến cuộc thi hoa hậu Hoàn Vũ. Có gì đó thật tréo ngoe, khi các hoa hậu từ khắp nơi trên thế giới đổ đến Việt Nam khoe nhan sắc và hai tàu buôn Nhật từ chối cập cảng Gò Dầu B vì sợ ô nhiễm “muốn chết.”
Trong một lần đi làm tin về cuộc đình công của các công nhân khu công nghiệp Ðồng Nai 2, chúng tôi có dịp ghé thăm một khu nhà trọ của công nhân, khu nhà trọ này nằm sâu trong một cánh đồng nhiễm mặn, ven một nhánh sông nhỏ của sông Ðồng Nai. Ðặc điểm đáng nhớ của khu nhà trọ rẻ tiền này là mỗi khi triều cường, từ cỏ cây cho đến giày dép của mọi người đều bị dòng nước lều bều váng dầu cùng vô số thứ chất thải công nghiệp khác quây lấy. Bất cứ ai đặt chân đến đây cũng kêu Trời, ít ai dám tưởng tượng nếu không may phải sống ở đây thì mình sẽ thế nào. Vậy mà những công nhân nhập cư mà chúng tôi đến thăm, phải chọn nơi này để sống và nhận lấy đồng lương chết đói. Một điều khác, khủng khiếp hơn là tất cả các nguồn nước mà công nhân dùng để sinh hoạt và ăn uống đều được lấy từ những giếng được khoan ngay trên khu vực bị ô nhiễm nặng nề này, độ sâu của mỗi cái giếng chỉ chừng 20 mét.
World Bank và nghiên cứu ô nhiễm môi trường ở Việt Nam
Mới đây, Ngân Hàng Thế Giới (World Bank) công bố kết quả nghiên cứu về môi trường ở Việt Nam, trong đó xác định Sài Gòn và Hà Nội có mức độ ô nhiễm cao nhất. Theo World Bank, hai thành phố này chiếm 50% tổng lượng chất thải gây ô nhiễm không khí, đất đai, nguồn nước.
World Bank nghiên cứu ô nhiễm môi trường ở Việt Nam nhằm phác họa bức tranh toàn cảnh về phát triển kinh tế trước những thách thức nghiêm trọng của tình trạng ô nhiễm môi trường. Còn mỗi người Việt Nam, nhất là những người đang cư trú tại các đô thị lớn để kiếm sống, ai cũng biết rằng, muốn giải quyết vấn nạn về môi trường, cần phải “tính” tới một trong những thủ phạm chính, đó là sự thiếu trách nhiệm của các cơ quan hữu trách, thiếu kiến thức mà lại thừa tham lam khi đuổi theo các chỉ số tăng trưởng.
Cũng mới đây, ngày 10 tháng 7, báo chí trong nước đưa tin. Khu phố 16, phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân là khu dân cư có hàng chục người chết vì bệnh ung thư. Qua khảo sát của Sở Y Tế, vài năm gần đây, nơi này có hàng chục người chết vì chứng bệnh quái ác đó. Sau đợt khảo sát, các cơ quan hữu trách không chỉ ra được đâu là nguyên nhân chính nhưng người tại chỗ thì cho biết, nơi này cạnh nghĩa trang Bình Hưng Hòa, một trong những nghĩa trang lớn nhất ở Sài Gòn và tất cả các gia đình ở đây đều dùng nước giếng khoan, độ sâu trung bình chỉ chừng 30m, chẳng ai lấy mẫu nước đưa đi xét nghiệm, cứ khoan xong là dùng. Chuyện như đùa là một cán bộ y tế trong đoàn khảo sát đã lấy mẫu nước và nhận xét khơi khơi là nước rất trong, chỉ bất thường ở chỗ có... mùi hôi khó tả.
Hai câu chuyện, một: hai tàu buôn của Nhật từ chối cập cảng Gò Dầu B huyện Long Thành, tỉnh Ðồng Nai vì sợ mức độ ô nhiễm của nước sông làm hư vỏ tàu và hai: cả một khu dân cư ngay giữa Sài Gòn phải dùng nước lấy từ những cái giếng nằm cạnh nghĩa trang... là những ví dụ minh họa cho bi kịch nghèo không chỉ khó, không chỉ khổ mà nghèo còn đồng nghĩa với việc phải sống chung với ô nhiễm, dù thấy hay không thì đó cũng là cảnh báo về những cái chết vì các căn bệnh quái ác mà họ vô phương trốn chạy.
