23/09/2006
Người cha này ðã giết 4 ðứa con ðể "bảo vệ danh dự". Ảnh: AP
Một ngày nọ, cô bé Derya nhận ðýợc bản án tử hình qua tin nhắn ðiện thoại di ðộng: "Mày ðã bôi ðen danh dự gia ðình. Hãy tự sát ði ðể rửa sạch vết nhơ ðó! nếu không chúng tao sẽ giết mày". Ngýời viết tin nhắn là chú ruột của cô.
Bản án tử hình
Derya không phải là trường hợp cá biệt tại làng Batman nói riêng và ðất nước Thổ Nhĩ Kỳ nói chung bị buộc phải chết vì ðã làm "ô uế danh dự gia ðình". Cô ðã phạm tội gì? Ðó là tội yêu một chàng trai mà cô gặp tại trường hồi ðầu năm nay. Với một nữ sinh 17 tuổi, chuyện yêu đương hẹn hò chẳng có gì là nghiêm trọng cả. Tuy nhiên, trong một số cộng ðồng Hồi giáo bảo thủ tại Thổ Nhĩ Kỳ, hành ðộng của Derya bị coi là trọng tội và cô phải chết. Trước ðây, người cô ruột của Derya cũng ðã bị ông nội cô giết chết chỉ vì tội dám hẹn hò. Dù biết bi kịch khủng khiếp ðó, nhưng việc cưỡng lại vị thần tình ái ðối với Derya chẳng dễ chút nào. Cô vẫn cứ nhắm mắt và dấn bước vào cuộc phiêu lưu.
Khi chuyện tình cảm của Derya ðến tai gia ðình, mẹ cô cảnh báo: "Cha con có thể giết chết con ðấy". Derya ðời nào chịu nghe. Thế là những "tin nhắn của tử thần" liên tục ðýợc các anh em trai gửi ðến ðiện thoại di ðộng của cô. Có ngày cô nhận tới 15 tin nhắn. Ðiều ðó ðã vượt quá sức chịu ðựng của cô. Derya nói rằng cô không còn con đường nào khác ngoài việc chọn cái chết theo nguyện vọng của gia ðình, một phần do xấu hổ, một phần vì thấy cuộc sống trở nên thật ðáng sợ.
Lần ðầu, Derya nhảy xuống sông Tigris nhưng ðýợc một người dân ðịa phýõng cứu sống. Lần thứ hai, cô thắt cổ nhýng một ngýời cậu phát hiện, thương tình cắt dây. Lần cuối cùng, cô dùng dao bếp chém vào cổ tay song cũng không thể chết đươc. Thần chết ba lần ngoảnh mặt và Derya nhận ra rằng cô không thể kết liễu cuộc sống của mình như thế. Cô cần phải sống ðể tiếp tục yêu và ðấu tranh cho phụ nữ ở xứ sở này.
Derya trốn ðến nhà một người quen, sau ðó chuyển tới một nơi ẩn náu bí mật dành cho phụ nữ. Cô phải bán chiếc khăn trùm ðầu, vật bất ly thân của phụ nữ Hồi giáo, ðể lấy tiền mua quần jeans, áo thun trong khi gia ðình và dòng họ vẫn còn săn tìm cô. Derya là trường hợp hiếm hoi sống sót sau khi ðã nhận bản án tử hình theo một tập tục có tên là "hành quyết ðể bảo vệ danh dự" (honor killing), hiện vẫn còn phổ biến trong các cộng ðồng Hồi giáo bảo thủ.
Buổi truyền hình ðịnh mệnh
Birgul Isik là một thiếu nữ hiền lành và cam chịu trong một gia ðình Hồi giáo nghèo khổ tại làng Elazig ở miền ðông Thổ Nhĩ Kỳ. Số phận run rủi ðã ðẩy cô vào cuộc hôn nhân với một người ðàn ông vũ phu. Dù ðã sinh được 5 người con, Isik vẫn thường xuyên bị chồng ðánh ðập tàn nhẫn. Nguyên do là bởi ông chồng yêu người vợ thứ hai hơn. Nhiều lúc không chịu nổi các trận ðòn, Isik ðã chạy trốn nhưng chỉ vài ngày sau phải quay trở lại bởi cô không còn chốn nương thân nào khác. Không những ðánh ðập vợ, ông chồng vũ phu còn buộc lũ con ruồng bỏ mẹ.
Nhà chức trách cũng ngoảnh mặt trước lời kêu cứu của cô. Cuối cùng, chẳng còn cách nào khác, Isik ðã lặn lội ðến Istanbul ðể tham gia chýõng trình Tiếng nói nữ giới trên ðài truyền hình quốc gia. Tại ðó, cô ðã kể về hoàn cảnh ðáng thương của mình và kêu gọi nhà chức trách có biện pháp bảo vệ phụ nữ. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, bạo hành trong gia ðình là ðề tài ít phụ nữ nào dám bàn tán nơi công cộng chứ ðừng nói ðến việc xuất hiện trên ðài truyền hình quốc gia. Vì thế, hành ðộng của Isik chẳng khác gì một quả bom tấn nổ giữa lòng ðất nước.
Khi hình ảnh của Isik được truyền ði khắp Thổ Nhĩ Kỳ, ðiều ðó cũng ðồng nghĩa với việc cô ðã ký vào bản án tử hình. Ở ngôi làng Elazig, sau khi xem chương trình Tiếng nói nữ giới, nhiều người cho rằng Isik ðã ði quá giới hạn. Bản thân cũng biết ðiều ðó, nhưng Isik chẳng còn nơi nào ðể nương náu. Rời ðài truyền hình, cô cùng 4 ngýời con trở về nhà bằng xe buýt. Ðứa con thứ năm, thằng bé Ramazan 14 tuổi, ðợi mẹ ở trạm xe gần nhà. Khi Isik vừa xuống xe, Ramazan thét lên và lôi trong ngýời ra một khẩu súng. Năm viên ðạn lạnh lùng xé gió, cắm phập vào cơ thể người mẹ ðau khổ. Isik chết trong bệnh viện sau ðó 5 ngày. Bản án tử hình ðã ðýợc thực thi theo cách tàn nhẫn nhất: ðứa con trai vị thành niên cầm súng bắn vào người mẹ ðẻ của mình.
Danh dự bằng máu
Bản án tử hình ðối với Derya, những viên ðạn cắm vào mình Isik... là một phần của tập tục "hành quyết ðể bảo vệ danh dự" trong thế giới Hồi giáo. Luật lệ này khá phổ biến tại Afghanistan, Pakistan, nơi mà tư tưởng Hồi giáo bảo thủ và cứng rắn vẫn còn ảnh hưởng lớn. Ðiều ðáng ngạc nhiên là tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi luật pháp ðã ghi nhận quyền học hành của phụ nữ từ cách ðây hõn 60 nãm, tập tục tàn bạo ðó vẫn còn tồn tại, ðặc biệt là tại khu vực miền Ðông kém phát triển.
"Gia ðình tấn công vào ðời tư của tôi, khiến tôi cảm thấy như mình ðã mắc phải tội lỗi nặng nề nhất. Tôi cảm thấy mình không có quyền làm tổn hại danh dự gia ðình và tôi không có quyền tiếp tục sống nữa. Vì thế, tôi quyết ðịnh tôn trọng ý nguyện của gia ðình và tìm ðến cái chết", Derya giải thích lý do tự tử của mình.
Sau khi thoát chết, Derya phải trốn chui trốn lủi nhưng dù sao cô cũng là người may mắn. Tại làng Batman và khu vực lân cận thuộc vùng Anatolia ở ðông nam Thổ Nhĩ Kỳ, cứ vài tuần lại có một người phụ nữ tự sát. Nhiều người khác bị ném ðá, siết cổ ðến chết, bị bắn hoặc thậm chí bị chôn sống vì tội "làm ô uế danh dự gia ðình, dòng họ". Trộm nhìn một cậu bé mặc quần ðùi, bày tỏ ý muốn ði xem phim, bị một gã lạ mặt hoặc một người bà con cưỡng hiếp, thông dâm..., tất cả ðều là tội chết.
Chỉ riêng làng Batman ðã có tới 165 trường hợp tự tử trong 6 nãm qua, trong ðó có 102 phụ nữ. Riêng ðầu năm nay, 36 phụ nữ ðã tìm ðến cái chết trong ngôi làng nhỏ bé này, tất cả ðều liên quan ðến vấn ðề "danh dự". Bà Mehtap Caylan, thành viên của ðội chống tự tử làng Batman, kể lại một cái chết ðõn giản ðến ngỡ ngàng: "Hôm ðó, tôi nhận ðu7ợc ðiện thoại báo rằng có một cô bé 16 tuổi ðã tự tử vì gia ðình không cho cô mặc quần jeans. Nhýng khi tôi ðến, dân làng ở ðó cho biết cô bé ðã mặc quần jeans từ nhiều nãm nay nên ðó không phải là nguyên nhân dẫn tới cái chết. Gia ðình cô bé kể rằng, sau khi ãn bữa sáng, cô ðã vào phòng và chĩa súng vào ðầu. Thế là hết!". Rốt cuộc, người ta cũng không thể xác ðịnh được những trường hợp như thế này là tự tử hay bị giết nữa.
Tự tử và ðao phủ thiếu nhi
Câu hỏi ðặt ra là tại sao gia ðình của Derya lại buộc cô tự tử và gia ðình của Isik lại sử dụng một bé trai ðể giết người? Ðó là nghi thức truyền thống chãng? Sự thực không phải thế.
Hãy nghe lời giải thích của Yilmaz Akinci, thành viên một tổ chức hỗ trợ nông dân Thổ Nhĩ Kỳ: "Gia ðình của những phụ nữ phạm tội chết thường ðứng trước hai lựa chọn: buộc con tự tử hoặc chỉ ðịnh một cậu con trai làm ðao phủ và cậu này phải ngồi tù suốt ðời. Ðể tránh cùng lúc phải mất hai người con, ða số gia ðình chọn cách thứ nhất, tức ép con gái tự sát". Trong trường hợp không thể buộc "kẻ mang tội chết" tự tìm ðến cái chết, họ sẽ cử sát thủ là một cậu bé vị thành niên ðể sau ðó được hưởng những tình tiết giảm nhẹ.
Thường thì hình thức xử tử là do các thành viên nam trong dòng tộc quyết ðịnh thông qua một buổi họp hội ðồng. Sau khi nhận thấy người phụ nữ ðã có hành ðộng bôi tro trát trấu lên danh dự dòng tộc, họ sẽ thông qua án tử hình vì theo họ ðó là cách duy nhất ðể phục hồi danh dự. Tập tục man rợ này khá phổ biến tại Trung Ðông, Nam Á và cũng được các cộng ðồng Hồi giáo bảo thủ ở nhiều nước phuơng Tây ủng hộ. Theo LHQ, mỗi nãm có ít nhất 5.000 phụ nữ trên khắp thế giới chết bởi bàn tay của người thân liên quan đến cái gọi là "hành quyết ðể bảo vệ danh dự".
Ðỗ Hùng
(Theo BBC, New York Times)
